3. Vì sao ứng dụng VR và AR trong giáo dục lại trở nên quan trọng?

Khi bàn đến ứng dụng VR và AR trong giáo dục là gì, chúng ta không thể bỏ qua câu hỏi “vì sao” – điều gì khiến hai công nghệ này trở thành xu hướng tất yếu trong đổi mới phương pháp giảng dạy hiện nay. Câu trả lời nằm ở chỗ: VR và AR không chỉ là công cụ hỗ trợ học tập mà là chìa khóa mở ra cách tiếp cận tri thức hoàn toàn mới – nơi người học không còn là người thụ động tiếp nhận thông tin, mà trở thành người tham gia, khám phá và kiến tạo tri thức của chính mình.

3.1. Nhu cầu đổi mới giáo dục trong thời đại số

Trong nhiều năm qua, phương pháp dạy học truyền thống vẫn dựa chủ yếu vào truyền đạt một chiều: giáo viên nói – học sinh nghe – ghi chép – ghi nhớ. Tuy nhiên, trong bối cảnh chuyển đổi số, mô hình này dần bộc lộ nhiều hạn chế.

Người học thế hệ mới (Gen Z, Gen Alpha) lớn lên cùng công nghệ, có khả năng tiếp thu nhanh nhưng cũng dễ mất tập trung. Họ cần sự tương tác, tính trực quan và trải nghiệm thực tế để duy trì hứng thú. Chính vì vậy, việc ứng dụng VR và AR trong giáo dục trở thành công cụ giải quyết trực tiếp các điểm yếu của mô hình học truyền thống.

Với VR, học sinh được “bước vào thế giới bài học” thay vì chỉ nhìn lên bảng. Với AR, bài giảng không còn khô khan mà trở nên sống động, hấp dẫn, dễ hiểu hơn. Học không chỉ là nghe – mà là trải nghiệm, tương tác và cảm nhận.

3.2. Tăng cường khả năng ghi nhớ và tư duy hình ảnh

Nhiều nghiên cứu khoa học đã chứng minh rằng, con người ghi nhớ tốt hơn khi học qua hình ảnh và trải nghiệm trực quan. Theo thống kê của PwC (2022), người học bằng công nghệ VR có khả năng ghi nhớ cao gấp 4 lần so với phương pháp học truyền thống, và mức độ tập trung cao hơn 1,5 lần.

Khi học sinh đeo kính VR để “tham quan” hệ mặt trời hoặc sử dụng AR để “nhìn thấy” cấu trúc DNA ngay trên bàn học, bộ não sẽ ghi nhận thông tin bằng nhiều giác quan (thị giác, thính giác, xúc giác). Việc này giúp chuyển kiến thức từ trí nhớ ngắn hạn sang dài hạn nhanh hơn, đồng thời khơi dậy sự tò mò và sáng tạo.

Học sinh không còn phải tưởng tượng ra hình ảnh qua lời mô tả của giáo viên – mà có thể tận mắt nhìn thấy, xoay mô hình, chạm và khám phá. Cảm giác này tạo nên “trải nghiệm học tập sâu” (deep learning experience), điều mà sách vở và bài giảng thông thường khó có thể mang lại.

3.3. Học tập mọi lúc, mọi nơi – xóa bỏ rào cản không gian

Một trong những ưu điểm vượt trội của việc ứng dụng VR và AR trong giáo dục là khả năng xóa bỏ ranh giới vật lý. Nhờ VR, học sinh có thể “đi du lịch học tập” mà không cần rời khỏi lớp. Bạn có thể tham quan bảo tàng Louvre (Pháp), bay vào vũ trụ cùng NASA hay đi dạo trong rừng Amazon chỉ với một thiết bị VR nhỏ gọn.

Trong khi đó, AR giúp mở rộng khả năng học tập mọi lúc, mọi nơi. Học sinh có thể học bằng điện thoại, chỉ cần quét mã QR để xem mô hình 3D, video tương tác hoặc hướng dẫn trực tiếp ngay tại nhà. Điều này đặc biệt hữu ích với hình thức học trực tuyến, học từ xa, hoặc trong các giai đoạn gián đoạn học tập như đại dịch COVID-19.

Nhờ VR và AR, việc học không còn gói gọn trong bốn bức tường lớp học – mà trở thành hành trình khám phá tri thức không giới hạn không gian và thời gian.

3.4. Đáp ứng nhu cầu cá nhân hóa học tập

Không phải ai cũng học giống nhau. Có người giỏi tư duy hình ảnh, có người học tốt qua thực hành. VR và AR cho phép thiết kế bài học cá nhân hóa, giúp từng học sinh học theo nhịp độ và phong cách riêng của mình.

Ví dụ:

• Một học sinh gặp khó khăn trong môn hóa học có thể dùng ứng dụng VR để “thấy” phản ứng diễn ra từng bước.

• Một học sinh khiếm thính có thể dùng AR để xem phụ đề ảo hoặc mô hình minh họa động.

• Một sinh viên kỹ thuật có thể tự thực hành sửa động cơ ảo mà không cần máy móc thật.

Nhờ vậy, công nghệ VR/AR giúp giảm chênh lệch trong khả năng tiếp thu, tạo ra môi trường học bình đẳng hơn và thân thiện hơn với mọi đối tượng người học.

3.5. Thúc đẩy sáng tạo, tư duy phản biện và kỹ năng thế kỷ XXI

Thế giới hiện đại không chỉ cần người “học thuộc”, mà cần người biết tư duy, sáng tạo và giải quyết vấn đề. Khi học sinh được học bằng VR/AR, họ phải quan sát, tương tác, thử sai – và chính quá trình đó rèn luyện khả năng phản biện, phân tích và hợp tác.

Ví dụ, trong một bài học về bảo vệ môi trường, học sinh có thể “bước vào” thành phố ảo bị ô nhiễm, quan sát nguyên nhân, và cùng nhau đưa ra giải pháp. Hay trong môn lịch sử, các em có thể “tham dự” một trận chiến cổ đại và thảo luận chiến lược.

Đây chính là giáo dục trải nghiệm (experiential learning) – xu hướng giáo dục tiên tiến đang được các tổ chức lớn như UNESCO, World Bank và OECD khuyến khích áp dụng. Và VR/AR chính là công cụ mạnh mẽ nhất để hiện thực hóa phương pháp này.

3.6. Phù hợp với xu hướng giáo dục toàn cầu và chuyển đổi số

Cuối cùng, không thể phủ nhận rằng chuyển đổi số trong giáo dục đang là chiến lược trọng tâm ở hầu hết các quốc gia. Từ Hoa Kỳ, Hàn Quốc, Anh đến Việt Nam, các chương trình “Smart Education” đều xem VR và AR là trụ cột của giáo dục tương lai.

Nhiều trường học đã bắt đầu xây dựng phòng học thực tế ảo, thư viện ảo và bài giảng tích hợp AR. Các công ty công nghệ giáo dục (EdTech) như Google for Education, Meta, ClassVR, Lenovo VR Classroom đang đầu tư mạnh vào việc phát triển nội dung học tập ảo.

Tại Việt Nam, nhiều cơ sở giáo dục, trung tâm đào tạo ngoại ngữ và kỹ thuật cũng đã đưa VR/AR vào giảng dạy, đặc biệt trong các lĩnh vực STEM, y khoa, và ngoại ngữ. Điều này cho thấy việc hiểu rõ ứng dụng VR và AR trong giáo dục là gì không chỉ giúp giáo viên và nhà trường bắt kịp xu hướng mà còn tạo lợi thế cạnh tranh trong bối cảnh toàn cầu hóa.

4. Những lợi ích nổi bật khi ứng dụng VR và AR trong giáo dục

Khi đã hiểu rõ ứng dụng VR và AR trong giáo dục là gì, điều tiếp theo chúng ta cần khám phá là: VR và AR mang lại lợi ích cụ thể nào cho người học và nhà giáo dục? Không phải ngẫu nhiên mà các trường đại học hàng đầu như Harvard, Stanford hay MIT đều đầu tư hàng triệu đô la vào công nghệ này. Lý do nằm ở chính khả năng biến tri thức thành trải nghiệm sống động, giúp việc học trở nên tự nhiên, thú vị và hiệu quả hơn bao giờ hết.

Dưới đây là 5 lợi ích nổi bật – cũng là lý do khiến VR và AR được xem như “người thay đổi cuộc chơi” trong lĩnh vực giáo dục toàn cầu.

4.1. Tăng khả năng tương tác và hứng thú học tập

Một trong những thách thức lớn nhất của giáo dục hiện đại là duy trì sự tập trung và hứng thú của người học. Trong thời đại công nghệ, học sinh dễ bị phân tâm bởi mạng xã hội, trò chơi và nội dung giải trí. Bởi vậy, để “giữ chân” người học, bài giảng phải thú vị, trực quan và có tính tương tác cao.

Đây chính là điểm mạnh nhất của công nghệ VR và AR.

• Với VR, người học được đắm chìm hoàn toàn trong môi trường học tập ảo. Ví dụ, thay vì chỉ đọc về quá trình phun trào của núi lửa, học sinh có thể “đứng” ngay cạnh miệng núi lửa, quan sát dung nham chảy, nghe tiếng nổ, và cảm nhận quy mô của hiện tượng địa chất này.

• Với AR, học sinh có thể dùng điện thoại hoặc kính AR để quan sát mô hình 3D xuất hiện ngay trên bàn học — chẳng hạn, hệ tuần hoàn máu, cấu trúc nhà cổ, hay phân tử hóa học được hiển thị sống động trước mắt.

Theo nghiên cứu của PricewaterhouseCoopers (PwC, 2022), người học sử dụng VR trong đào tạo có mức độ tập trung cao hơn 4 lần so với học qua màn hình thông thường. Ngoài ra, họ còn cảm thấy “hứng thú hơn 3,7 lần” và “tự tin áp dụng kiến thức thực tế cao hơn 275%”.

Khi học sinh cảm thấy hứng thú, họ không chỉ ghi nhớ tốt hơn mà còn chủ động khám phá, tìm hiểu sâu hơn – đây là bước đầu tiên của học tập chủ động (active learning), yếu tố cốt lõi của giáo dục hiện đại.

4.2. Cải thiện khả năng ghi nhớ và tiếp thu kiến thức

Khoa học thần kinh đã chỉ ra rằng, trải nghiệm học tập đa giác quan (multisensory learning) giúp con người ghi nhớ lâu hơn và hiểu sâu hơn. Khi học qua VR và AR, người học sử dụng cùng lúc nhiều giác quan – thị giác, thính giác, xúc giác, và cả cảm xúc.

Ví dụ:

• Một học sinh khi học về hệ mặt trời có thể nhìn thấy các hành tinh quay quanh mặt trời, nghe thấy âm thanh mô phỏng trong không gian, và tương tác bằng cách di chuyển hoặc phóng to – thu nhỏ từng hành tinh.

• Trong môn giải phẫu học, sinh viên y khoa có thể “cắt lớp” mô hình 3D của cơ thể để quan sát từng bộ phận, giúp hiểu rõ cấu trúc cơ thể người mà không cần mẫu vật thật.

Nhờ đó, não bộ không chỉ lưu trữ thông tin bằng ngôn ngữ (verbal memory), mà còn qua hình ảnh và trải nghiệm (visual & experiential memory). Điều này làm tăng khả năng ghi nhớ dài hạn và giúp người học dễ dàng tái hiện kiến thức khi cần.

Theo nghiên cứu của National Training Laboratory (NTL Institute), tỷ lệ ghi nhớ của người học sau khi “thực hành” có thể đạt tới 75%, trong khi học qua đọc chỉ khoảng 10% và qua nghe chỉ 20%. VR và AR chính là công cụ biến việc học lý thuyết thành thực hành ảo, giúp người học hiểu – nhớ – vận dụng hiệu quả hơn nhiều lần.

4.3. Tăng cường kỹ năng tư duy, phản biện và giải quyết vấn đề

Một lợi ích nổi bật khác của việc ứng dụng VR và AR trong giáo dục là khả năng phát triển tư duy phản biện và kỹ năng giải quyết vấn đề – những kỹ năng không thể thiếu trong thế kỷ XXI.

Trong môi trường học ảo, học sinh không chỉ “nhìn và nghe”, mà còn đưa ra quyết định, thử nghiệm và rút kinh nghiệm.

Ví dụ:

• Trong lớp học khoa học môi trường, học sinh có thể sử dụng VR để mô phỏng thành phố bị ô nhiễm và phải cùng nhau đưa ra giải pháp giảm thiểu khí thải.

• Trong khóa học y khoa, sinh viên có thể tham gia “ca phẫu thuật ảo” và xử lý tình huống khẩn cấp, rèn luyện kỹ năng lâm sàng trong điều kiện an toàn.

• Trong các bài học nhóm, học sinh có thể hợp tác trong không gian thực tế ảo để xây dựng mô hình, thảo luận chiến lược, hoặc thiết kế giải pháp sáng tạo.

Những trải nghiệm này khuyến khích học sinh chủ động tư duy, phân tích, hợp tác và sáng tạo, thay vì chỉ lặp lại kiến thức có sẵn. Đây cũng chính là nền tảng cho các mô hình giáo dục hiện đại như Project-Based Learning (Học qua dự án) hay Experiential Learning (Học qua trải nghiệm).

4.4. Mô phỏng thực hành an toàn – học qua trải nghiệm

Không phải lúc nào người học cũng có điều kiện trải nghiệm thực tế: chi phí cao, rủi ro an toàn, hoặc điều kiện địa lý không cho phép. VR và AR giúp mô phỏng những tình huống thực tế trong môi trường an toàn, tiết kiệm và linh hoạt hơn.

Ví dụ:

• Sinh viên ngành hàng không có thể tập lái máy bay trong buồng lái ảo mà không cần thiết bị thật.

• Học sinh hóa học có thể thực hiện thí nghiệm ảo mà không sợ cháy nổ.

• Bác sĩ nội trú có thể luyện tập phẫu thuật ảo trước khi thao tác trên bệnh nhân thật.

• Kỹ sư cơ khí có thể kiểm tra mô hình máy móc 3D để tìm lỗi trước khi sản xuất.

Theo nghiên cứu của Stanford University (2023), mô phỏng học tập bằng VR giúp người học “thực hành” nhiều hơn 40% và “tự tin hơn 35%” khi chuyển sang làm việc thật. Đây chính là cầu nối hoàn hảo giữa lý thuyết và thực hành mà giáo dục truyền thống thường thiếu.

4.5. Thúc đẩy bình đẳng giáo dục và cá nhân hóa học tập

Một lợi ích quan trọng khác là khả năng mở rộng cơ hội học tập cho mọi người.

VR và AR có thể phá vỡ rào cản địa lý, thể chất và kinh tế. Học sinh ở vùng sâu vùng xa vẫn có thể “tham quan” bảo tàng ảo hoặc phòng thí nghiệm quốc tế; học sinh khiếm thính, khiếm thị có thể dùng công cụ hỗ trợ học tập ảo tùy chỉnh theo nhu cầu.

Công nghệ này còn giúp cá nhân hóa trải nghiệm học tập, nghĩa là mỗi học sinh có thể học theo tốc độ riêng, được điều chỉnh độ khó – dễ của nội dung, hoặc chọn cách tiếp cận phù hợp (thị giác, thính giác, tương tác…).

Ví dụ:

• Một học sinh có thể xem lại bài giảng VR nhiều lần đến khi hiểu.

• Một sinh viên có thể chọn “tham gia” vào vai kỹ sư, bác sĩ hay nhà nghiên cứu trong không gian ảo để tự trải nghiệm nghề nghiệp.

Điều này không chỉ giúp người học tiến bộ theo khả năng riêng, mà còn xóa nhòa khoảng cách về điều kiện học tập giữa các khu vực, trường học và nhóm đối tượng khác nhau.

4.6. Gia tăng động lực học tập và niềm yêu thích tri thức

Khi học trở nên thú vị, học sinh tự nhiên sẽ yêu thích việc học hơn. VR và AR biến những khái niệm trừu tượng thành hình ảnh sinh động, giúp học sinh cảm nhận được “niềm vui khám phá”.

Một ví dụ điển hình: tại trường trung học Jackson (Mỹ), sau khi đưa VR vào giảng dạy môn Lịch sử, tỷ lệ học sinh tham gia thảo luận tăng 62%, và điểm trung bình môn học tăng gần 30% sau 6 tháng.

Khi người học cảm thấy mình được trải nghiệm thật, được tham gia thật, việc học không còn là nghĩa vụ, mà trở thành hành trình khám phá. Đây chính là yếu tố cốt lõi giúp giáo dục hiện đại phát triển bền vững: biến tri thức thành trải nghiệm, và trải nghiệm thành động lực nội tại.

5. Kết luận: Tương lai giáo dục cùng VR và AR

Ứng dụng VR và AR trong giáo dục không chỉ là xu hướng công nghệ, mà là bước ngoặt giúp giáo dục toàn cầu chuyển mình sang kỷ nguyên trải nghiệm số. VR mang đến không gian học tập nhập vai, giúp người học “sống trong bài học”, trong khi AR khiến tri thức trở nên sinh động và dễ tiếp cận hơn ngay trong thế giới thật.

Sự kết hợp của VR và AR mở ra môi trường học tập toàn diện – nơi học sinh không chỉ nghe và nhìn, mà còn trải nghiệm, tương tác và sáng tạo. Nhờ đó, việc học trở nên thú vị, hiệu quả và cá nhân hóa hơn bao giờ hết. Nhiều trường học, đại học và trung tâm đào tạo trên thế giới đã chứng minh rằng, công nghệ này giúp tăng đáng kể khả năng ghi nhớ, tư duy phản biện và kỹ năng thực hành của người học.

Trong tương lai gần, VR và AR sẽ không chỉ là công cụ hỗ trợ, mà là nền tảng cốt lõi của giáo dục hiện đại. Khi tri thức được truyền tải bằng trải nghiệm thực tế ảo, việc học sẽ trở thành hành trình khám phá đầy cảm hứng – nơi mỗi học sinh có thể chạm tay vào tương lai của chính mình.

👉 Nếu bạn đang mong muốn nâng cao kỹ năng giảng dạy, đồng thời sở hữu chứng chỉ TESOL Quốc tế uy tín, hãy để ETP TESOL đồng hành. Chúng tôi không chỉ mang đến chương trình học chất lượng, mà còn là một cộng đồng giáo viên đầy nhiệt huyết – nơi bạn được học hỏi, kết nối và phát triển bền vững.

Hãy để ETP TESOL đồng hành cùng bạn trên hành trình chinh phục khoá học TESOL Quốc tế tại Việt Namvà khởi đầu sự nghiệp giảng dạy tiếng Anh chuyên nghiệp. Hãy liên hệ ngay hôm nay để được tư vấn chi tiết về chương trình học TESOL Quốc tế tại Việt Nam, lịch khai giảng và những ưu đãi đặc biệt đang áp dụng.

Bạn có thể tìm đọc thêm về ETP TESOL tại: ETP TESOL VỮNG BƯỚC SỰ NGHIỆP GIÁO VIÊN TIẾNG ANH

Tìm hiểu thêm

• Nhận ngay Ebook ETP TESOL TẶNG bạn
• 7 Ứng dụng Trí tuệ nhân tạo AI trong giáo dục
• [Thầy cô hỏi, ETP TESOL trả lời #4] Phương pháp hiệu quả để thúc đẩy động lực học tập cho học viên đi làm bận rộn?
• [Thầy cô hỏi, ETP TESOL trả lời #3] Làm thế nào để giáo viên có thể giúp học sinh tiếp thu kiến thức một cách nhanh chóng và nhớ lâu hơn?
• Chuyên mục “Thầy cô hỏi, ETP TESOL trả lời”