Scaffolding là gì? Bài viết này giải thích chi tiết về phương pháp scaffolding, cách áp dụng trong lớp học, lợi ích và ví dụ thực tiễn giúp giáo viên nâng cao hiệu quả giảng dạy.

1. Giới thiệu: Scaffolding là gì và tầm quan trọng trong giáo dục

Scaffolding là gì? Đây là một phương pháp giáo dục được thiết kế để hỗ trợ học viên học tập hiệu quả hơn thông qua việc cung cấp các “giá đỡ” tạm thời. Khái niệm này được lấy cảm hứng từ ngành xây dựng, nơi scaffolding (giàn giáo) hỗ trợ công nhân thi công trước khi cấu trúc chính tự đứng vững. Trong giáo dục, scaffolding cũng hoạt động tương tự: giáo viên cung cấp hướng dẫn, gợi ý, ví dụ, và công cụ hỗ trợ để học viên có thể thực hiện nhiệm vụ học tập mà chưa tự tin hoàn toàn.

Khái niệm scaffolding giúp giáo viên hiểu rằng học tập không nên chỉ dựa trên kiến thức thụ động mà cần tạo môi trường hỗ trợ và hướng dẫn có hệ thống. Học viên bắt đầu từ những nhiệm vụ dễ, có sự hỗ trợ đầy đủ, và dần dần nâng cao khả năng độc lập. Đây là điểm khác biệt so với phương pháp giảng dạy truyền thống, nơi học viên thường bị yêu cầu tự học mà không có hướng dẫn cụ thể.

Trong lớp học hiện đại, scaffolding giúp giải quyết các vấn đề:

• Học viên cảm thấy quá khó với nhiệm vụ mới

• Mức độ kiến thức của học viên không đồng đều

• Giáo viên muốn tăng tương tác và sự tham gia của học viên

Với việc sử dụng scaffolding, giáo viên có thể điều chỉnh mức độ hỗ trợ theo từng học viên, tạo môi trường học tập linh hoạt, đồng thời phát triển kỹ năng tư duy phản biện, kỹ năng giải quyết vấn đề và tự học cho học viên.

Ngoài ra, scaffolding không chỉ áp dụng trong lớp học ngôn ngữ mà còn trong các môn học STEM, kỹ năng mềm và giáo dục trực tuyến, thể hiện tính linh hoạt và hiệu quả trong nhiều bối cảnh khác nhau.

2. Nguồn gốc và lý thuyết nền tảng của scaffolding

Scaffolding là một phương pháp giáo dục được phát triển từ lý thuyết Zone of Proximal Development (ZPD) của Lev Vygotsky – nhà tâm lý học nổi tiếng với các nghiên cứu về phát triển nhận thức và xã hội học ở trẻ em. ZPD được định nghĩa là khoảng cách giữa những gì học viên có thể làm một mình và những gì họ có thể làm được với sự hỗ trợ. Theo Vygotsky, việc học tập hiệu quả xảy ra chính trong vùng này, nơi học viên có thể tiến bộ nếu được hướng dẫn và hỗ trợ đúng cách.

Lý thuyết ZPD nhấn mạnh rằng học viên không nên bị yêu cầu hoàn toàn tự học khi chưa đủ khả năng, nhưng cũng không nên phụ thuộc quá nhiều vào sự giúp đỡ. Đây chính là nền tảng để hình thành khái niệm scaffolding – giáo viên đóng vai trò như “giàn giáo” tạm thời, giúp học viên thực hiện nhiệm vụ khó khăn, và dần dần rút bớt hỗ trợ khi học viên trở nên tự tin và độc lập.

Trong giáo dục hiện đại, scaffolding được hiểu rộng hơn không chỉ là hỗ trợ trực tiếp từ giáo viên mà còn bao gồm:

• Hỗ trợ về kiến thức: cung cấp từ vựng, cấu trúc câu, khái niệm nền tảng

• Hỗ trợ về kỹ năng: hướng dẫn cách tiếp cận nhiệm vụ, phương pháp giải quyết vấn đề

• Hỗ trợ bằng công cụ học tập: sơ đồ tư duy, checklist, video minh họa, các phần mềm hỗ trợ học tập

• Hỗ trợ xã hội: học viên học cùng nhau, trao đổi ý tưởng, thảo luận nhóm

Một điểm quan trọng là scaffolding không phải là “cứ thế giúp” mà là một quá trình có chủ đích, được thiết kế để học viên dần đạt được năng lực tự học. Giáo viên cần liên tục quan sát, đánh giá mức độ thành thạo của học viên và điều chỉnh mức hỗ trợ cho phù hợp.

Các nghiên cứu giáo dục đã chứng minh rằng áp dụng scaffolding giúp học viên:

• Phát triển kỹ năng tư duy phản biện

• Tăng khả năng giải quyết vấn đề phức tạp

• Nâng cao sự tự tin và động lực học tập

• Tăng khả năng ghi nhớ và vận dụng kiến thức

Ngoài ra, lý thuyết nền tảng này còn chỉ ra rằng scaffolding cần có tính linh hoạt, có thể điều chỉnh theo môn học, độ tuổi, năng lực và đặc điểm từng học viên. Ví dụ, trong lớp học tiếng Anh, học viên mới bắt đầu có thể cần nhiều hỗ trợ về từ vựng và cấu trúc câu, trong khi học viên nâng cao có thể chỉ cần gợi ý hướng dẫn tư duy để hoàn thành nhiệm vụ phức tạp.

Tóm lại, nguồn gốc và lý thuyết nền tảng của scaffolding xuất phát từ ZPD của Vygotsky, nhấn mạnh vai trò của giáo viên trong việc hỗ trợ học viên trong vùng học tập tiềm năng. Scaffolding là cầu nối giúp học viên tiến từ việc “không làm được một mình” đến “tự tin thực hiện độc lập”, đồng thời phát triển các kỹ năng nhận thức, xã hội và học tập một cách toàn diện.

3. Các loại scaffolding phổ biến trong giảng dạy

Scaffolding không chỉ là một khái niệm trừu tượng mà còn bao gồm nhiều hình thức cụ thể giúp học viên học tập hiệu quả. Việc hiểu rõ từng loại scaffolding sẽ giúp giáo viên áp dụng linh hoạt, phù hợp với năng lực, trình độ và mục tiêu học tập của học viên. Dưới đây là các loại scaffolding phổ biến nhất:

3.1. Scaffolding ngôn ngữ

Đây là dạng scaffolding thường gặp trong lớp học ngoại ngữ, đặc biệt là tiếng Anh. Scaffolding ngôn ngữ tập trung vào việc hỗ trợ học viên sử dụng từ vựng, cấu trúc câu, ngữ pháp và các kỹ năng giao tiếp.

Ví dụ: Giáo viên cung cấp mẫu câu, bảng từ vựng theo chủ đề, cấu trúc câu hỏi – trả lời trước khi học viên thực hành hội thoại. Ngoài ra, giáo viên có thể dùng câu hỏi gợi mở như: “Nếu bạn muốn hỏi đường, bạn sẽ nói gì?” để học viên tự hình thành câu trả lời.

Lợi ích:

• Giúp học viên hình thành phản xạ ngôn ngữ một cách tự nhiên

• Giảm áp lực khi phải sử dụng từ vựng và cấu trúc mới

• Tạo nền tảng để học viên tự tin thực hành hội thoại hoặc viết đoạn văn

3.2. Scaffolding về nhiệm vụ (Task-based scaffolding)

Trong phương pháp này, nhiệm vụ phức tạp được chia nhỏ thành các bước dễ quản lý. Giáo viên hướng dẫn từng bước, cung cấp ví dụ hoặc checklist để học viên làm theo. Khi học viên dần nắm vững, giáo viên giảm hỗ trợ để họ tự hoàn thành nhiệm vụ.

Ví dụ: Trong lớp học toán, bài toán phức tạp được chia thành các bước: phân tích đề, lập phương án giải, thực hiện từng bước tính toán, kiểm tra kết quả.

Lợi ích:

• Học viên không cảm thấy quá tải

• Tăng khả năng hoàn thành nhiệm vụ một cách chính xác và tự tin

• Phát triển kỹ năng tổ chức và lên kế hoạch

3.3. Scaffolding bằng hình ảnh và công cụ trực quan

Sử dụng hình ảnh, sơ đồ, biểu đồ, video hoặc mô hình trực quan giúp học viên hình dung kiến thức trừu tượng dễ dàng hơn. Đây là dạng scaffolding hiệu quả với những học viên học bằng hình ảnh hoặc học trực quan.

Ví dụ: Trong lớp khoa học, giáo viên chiếu video thí nghiệm trước khi học viên thực hành, kèm theo sơ đồ các bước thí nghiệm.

Lợi ích:

• Giúp học viên tiếp cận kiến thức phức tạp một cách dễ hiểu

• Kích thích tư duy trực quan, tăng khả năng ghi nhớ

• Hỗ trợ học viên có phong cách học khác nhau

3.4. Scaffolding bằng câu hỏi (Questioning scaffolding)

Phương pháp này dựa trên việc đặt câu hỏi gợi mở, giúp học viên tự khám phá và phát triển tư duy phản biện. Giáo viên không cung cấp câu trả lời trực tiếp mà hướng học viên tự tìm ra thông tin.

Ví dụ: Khi học về một đoạn văn, giáo viên hỏi: “Tác giả muốn nhấn mạnh điều gì trong đoạn này?” hoặc “Bạn sẽ giải thích ý này bằng từ ngữ nào khác?”

Lợi ích:

• Phát triển kỹ năng tư duy phản biện và khả năng tự học

• Tăng sự tham gia tích cực của học viên

• Giúp học viên hình thành khả năng giải quyết vấn đề độc lập

3.5. Scaffolding đồng đẳng (Peer scaffolding)

Trong peer scaffolding, học viên hỗ trợ nhau thông qua thảo luận nhóm, giải thích ý tưởng hoặc thực hành theo cặp. Giáo viên đóng vai trò điều phối, tạo môi trường và khung hướng dẫn cho học viên tương tác.

Ví dụ: Học viên mới học tiếng Anh được ghép đôi với học viên có trình độ cao hơn để trao đổi ý tưởng, sửa lỗi, thảo luận bài tập.

Lợi ích:

• Tăng sự hợp tác và giao tiếp giữa học viên

• Phát triển kỹ năng giải thích, thuyết trình và hỗ trợ đồng đội

• Giúp học viên tự tin hơn khi chia sẻ ý kiến

3.6. Kết hợp các loại scaffolding

Trong thực tế, giáo viên thường kết hợp nhiều loại scaffolding để tối ưu hóa hiệu quả học tập. Ví dụ, khi dạy một bài viết luận:

• Cung cấp mẫu câu và từ vựng (scaffolding ngôn ngữ)

• Chia bài tập thành các bước nhỏ (task-based scaffolding)

• Sử dụng sơ đồ tư duy (visual scaffolding)

• Đặt câu hỏi gợi mở để học viên tự phát triển ý tưởng (questioning scaffolding)

• Cho học viên thảo luận nhóm (peer scaffolding)

Việc kết hợp giúp học viên tiếp cận kiến thức từ nhiều hướng, vừa phát triển kỹ năng, vừa nâng cao khả năng tự học.

4. Cách áp dụng scaffolding trong lớp học

Áp dụng scaffolding trong lớp học không chỉ đơn giản là cung cấp hỗ trợ cho học viên, mà còn là một quá trình có chiến lược, được thiết kế để giúp học viên dần dần độc lập và tự tin trong việc học. Phần này sẽ hướng dẫn chi tiết cách triển khai scaffolding, các bước thực hiện, ví dụ minh họa, cùng những lưu ý quan trọng giúp giáo viên tận dụng tối đa hiệu quả của phương pháp này.

4.1. Xác định Zone of Proximal Development (ZPD) của học viên

Trước khi áp dụng bất kỳ hình thức scaffolding nào, giáo viên cần xác định ZPD – vùng phát triển tiềm năng của học viên. Điều này có nghĩa là đánh giá: học viên có thể làm gì một mình và học viên cần hỗ trợ ở đâu để hoàn thành nhiệm vụ khó hơn.

Cách thực hiện:

• Quan sát học viên trong các hoạt động lớp học

• Phỏng vấn hoặc hỏi trực tiếp về những khó khăn họ gặp phải

• Sử dụng bài kiểm tra nhỏ để đánh giá năng lực hiện tại

Ví dụ minh họa: Trong lớp tiếng Anh, giáo viên nhận thấy học viên có thể viết câu đơn nhưng gặp khó khăn khi viết đoạn văn hoàn chỉnh. Đây chính là ZPD: học viên cần hỗ trợ để nối câu, sử dụng liên từ và phát triển ý tưởng.

Xác định ZPD giúp giáo viên:

• Cung cấp hỗ trợ đúng mức, không quá ít hoặc quá nhiều

• Tập trung vào điểm yếu thực sự của học viên

• Tạo cơ hội cho học viên phát triển kỹ năng mới một cách tự tin

4.2. Chọn loại scaffolding phù hợp với nhiệm vụ

Sau khi xác định ZPD, giáo viên cần chọn loại scaffolding phù hợp với đặc điểm học viên và mục tiêu học tập. Mỗi loại scaffolding phù hợp với một tình huống khác nhau:

• Scaffolding ngôn ngữ: Hữu ích khi học viên cần hỗ trợ từ vựng, cấu trúc câu, kỹ năng giao tiếp.

• Task-based scaffolding: Hữu ích khi nhiệm vụ phức tạp cần chia nhỏ thành các bước dễ thực hiện.

• Visual scaffolding: Hữu ích khi học viên học bằng hình ảnh hoặc cần minh họa kiến thức trừu tượng.

• Questioning scaffolding: Hữu ích khi muốn phát triển tư duy phản biện và kỹ năng giải quyết vấn đề.

• Peer scaffolding: Hữu ích khi học viên cần hỗ trợ lẫn nhau, học theo nhóm hoặc theo cặp.

Ví dụ: Khi dạy viết đoạn văn trong tiếng Anh, giáo viên có thể kết hợp:

• Mẫu câu và từ vựng (ngôn ngữ)

• Các bước lập dàn ý, viết nháp, chỉnh sửa (task-based)

• Sơ đồ tư duy để tổ chức ý tưởng (visual)

• Đặt câu hỏi gợi mở như: “Bạn sẽ bắt đầu đoạn văn này như thế nào?” (questioning)

• Cho học viên trao đổi cặp đôi để sửa lỗi lẫn nhau (peer scaffolding)

4.3. Cung cấp hỗ trợ ban đầu đầy đủ

Khi bắt đầu một nhiệm vụ mới, giáo viên cần cung cấp đầy đủ thông tin, hướng dẫn và công cụ hỗ trợ để học viên không bị bối rối hoặc áp lực. Đây là bước quan trọng để học viên hiểu nhiệm vụ và có cơ sở để thực hành.

Cách thực hiện:

• Giải thích rõ ràng mục tiêu bài học

• Trình bày ví dụ minh họa

• Cung cấp checklist, bảng từ vựng, công cụ hỗ trợ học tập

• Đặt câu hỏi gợi mở để học viên tham gia ngay từ đầu

Ví dụ minh họa: Khi học viên chuẩn bị thuyết trình, giáo viên có thể cung cấp:

• Mẫu slide, gợi ý cấu trúc thuyết trình

• Mẫu câu mở đầu, kết thúc, chuyển ý

• Video tham khảo thuyết trình mẫu

Học viên khi đó sẽ có một nền tảng vững chắc, giảm căng thẳng và dễ dàng thực hành.

4.4. Giảm dần hỗ trợ theo tiến trình học

Một nguyên tắc quan trọng trong scaffolding là gradually remove support – giảm dần hỗ trợ khi học viên trở nên tự tin và thành thạo. Mục tiêu là giúp học viên tự làm được nhiệm vụ mà không cần sự trợ giúp.

Cách thực hiện:

• Giảm mức độ gợi ý trong câu hỏi

• Cho học viên tự lựa chọn từ vựng hoặc cấu trúc câu

• Giảm ví dụ minh họa và yêu cầu học viên thực hành độc lập

• Cho học viên tự đánh giá sản phẩm của mình trước khi nộp

Ví dụ minh họa: Trong lớp viết luận, bước đầu giáo viên cung cấp nhiều gợi ý về câu chủ đề, liên từ và từ nối. Ở lần viết thứ hai, học viên chỉ nhận checklist và tự viết luận, giáo viên chỉ đóng vai trò phản hồi cuối cùng.

4.5. Đánh giá và điều chỉnh scaffolding

Việc áp dụng scaffolding không phải là cố định; giáo viên cần liên tục theo dõi và điều chỉnh mức độ hỗ trợ. Mỗi học viên có năng lực, tốc độ học và phong cách học khác nhau, vì vậy giáo viên cần linh hoạt.

Cách thực hiện:

• Quan sát sự tham gia và phản ứng của học viên

• Hỏi phản hồi về mức độ hỗ trợ

• Điều chỉnh công cụ, hướng dẫn hoặc mức độ gợi ý phù hợp

• Lưu lại các chiến lược hiệu quả để áp dụng cho các lớp tiếp theo

Ví dụ minh họa: Một học viên nhanh chóng nắm bắt cấu trúc câu có thể được giảm gợi ý từ vựng trước khi làm bài, trong khi học viên khác vẫn cần hỗ trợ đầy đủ từng bước.

---

4.6. Kết hợp học nhóm và tự học

Một lớp học hiệu quả với scaffolding thường kết hợp tự học cá nhân và học nhóm:

• Học nhóm: Thảo luận, chia sẻ ý tưởng, giải thích bài tập cho nhau (peer scaffolding)

• Tự học: Đọc tài liệu, thực hành cá nhân, ghi reflection hoặc làm bài tập về nh�

Việc kết hợp này giúp học viên vừa phát triển kỹ năng tự học, vừa học được kinh nghiệm và cách giải quyết vấn đề từ các bạn khác, đồng thời tăng sự tương tác và hứng thú trong lớp.

4.7. Ví dụ minh họa toàn diện

Ví dụ trong lớp học tiếng Anh về viết đoạn văn:

1. Giáo viên cung cấp mẫu đoạn văn, bảng từ vựng và liên từ (ngôn ngữ scaffolding)

2. Học viên lập dàn ý từng bước (task-based scaffolding)

3. Giáo viên trình bày sơ đồ tư duy để minh họa cách phát triển ý tưởng (visual scaffolding)

4. Đặt câu hỏi gợi mở: “Bạn sẽ bắt đầu đoạn văn bằng ý gì?” (questioning scaffolding)

5. Học viên thảo luận cặp đôi, trao đổi câu trả lời và sửa lỗi cho nhau (peer scaffolding)

6. Giáo viên giảm dần hỗ trợ, học viên tự viết đoạn văn độc lập

7. Học viên tự đánh giá bài viết dựa trên checklist, giáo viên đưa phản hồi cuối cùng

Quá trình này thể hiện một chu trình scaffolding đầy đủ, từ hỗ trợ ban đầu, thực hành có hướng dẫn, giảm dần hỗ trợ và đánh giá kết quả, giúp học viên vừa học kiến thức, vừa phát triển kỹ năng tự học và tự tin thực hành.

5. Kết luận

Qua toàn bộ bài viết, có thể thấy rằng scaffolding là gì không chỉ là một khái niệm lý thuyết mà còn là một chiến lược giáo dục thực tiễn, giúp học viên học tập hiệu quả hơn, phát triển kỹ năng tự học và tăng sự tự tin trong quá trình học. Scaffolding tạo ra một hệ thống hỗ trợ có chủ đích, nơi học viên bắt đầu từ những nhiệm vụ đơn giản, nhận được hướng dẫn, gợi ý và công cụ hỗ trợ, sau đó dần dần tiến đến khả năng thực hiện độc lập các nhiệm vụ phức tạp hơn.

Việc áp dụng scaffolding trong lớp học không chỉ giúp học viên tiếp cận kiến thức một cách có hệ thống mà còn phát triển kỹ năng tư duy phản biện, khả năng giải quyết vấn đề và kỹ năng giao tiếp, đồng thời giảm áp lực học tập và tăng hứng thú học tập. Khi giáo viên kết hợp linh hoạt các loại scaffolding – từ ngôn ngữ, nhiệm vụ, trực quan, câu hỏi gợi mở đến peer scaffolding – học viên sẽ được trải nghiệm một môi trường học tập toàn diện, nơi kiến thức và kỹ năng được phát triển song song.

Hơn nữa, scaffolding không chỉ có giá trị trong việc hỗ trợ học tập ngắn hạn mà còn mang lại tác động lâu dài đối với khả năng tự học và phát triển năng lực cá nhân của học viên. Khi học viên dần trở nên độc lập và tự tin, họ không chỉ hoàn thành tốt các nhiệm vụ trong lớp mà còn hình thành thói quen học tập chủ động, linh hoạt và có khả năng áp dụng kiến thức vào thực tế.

Tóm lại, scaffolding là gì và cách áp dụng hiệu quả của nó cho thấy rằng giáo dục hiện đại cần nhiều hơn là truyền đạt kiến thức; nó đòi hỏi một chiến lược hỗ trợ có hệ thống, giúp học viên phát triển toàn diện về nhận thức, kỹ năng và thái độ học tập. Khi giáo viên hiểu rõ và vận dụng đúng phương pháp scaffolding, lớp học sẽ trở nên năng động, học viên tự tin hơn, và hiệu quả học tập được nâng cao một cách bền vững.

👉 Nếu bạn đang mong muốn nâng cao kỹ năng giảng dạy, đồng thời sở hữu chứng chỉ TESOL Quốc tế uy tín, hãy để ETP TESOL đồng hành. Chúng tôi không chỉ mang đến chương trình học chất lượng, mà còn là một cộng đồng giáo viên đầy nhiệt huyết – nơi bạn được học hỏi, kết nối và phát triển bền vững.

Hãy để ETP TESOL đồng hành cùng bạn trên hành trình chinh phục khoá học TESOL Quốc tế tại Việt Namvà khởi đầu sự nghiệp giảng dạy tiếng Anh chuyên nghiệp. Hãy liên hệ ngay hôm nay để được tư vấn chi tiết về chương trình học TESOL Quốc tế tại Việt Nam, lịch khai giảng và những ưu đãi đặc biệt đang áp dụng.

Bạn có thể tìm đọc thêm về ETP TESOL tại: ETP TESOL VỮNG BƯỚC SỰ NGHIỆP GIÁO VIÊN TIẾNG ANH

Tìm hiểu thêm

• Nhận ngay Ebook ETP TESOL TẶNG bạn
• 7 Ứng dụng Trí tuệ nhân tạo AI trong giáo dục
• [Thầy cô hỏi, ETP TESOL trả lời #4] Phương pháp hiệu quả để thúc đẩy động lực học tập cho học viên đi làm bận rộn?
• [Thầy cô hỏi, ETP TESOL trả lời #3] Làm thế nào để giáo viên có thể giúp học sinh tiếp thu kiến thức một cách nhanh chóng và nhớ lâu hơn?
• Chuyên mục “Thầy cô hỏi, ETP TESOL trả lời”