Tìm hiểu jigsaw reading là gì và cách áp dụng phương pháp đọc ghép mảnh. Học 5 bước triển khai jigsaw reading giúp học viên chủ động, hiểu bài sâu hơn.

1. Jigsaw Reading là gì?

Jigsaw reading (hay còn gọi là đọc ghép mảnh) là một phương pháp học tiếng Anh theo nhóm, trong đó mỗi học viên sẽ đọc và nắm một phần thông tin khác nhau của cùng một bài đọc. Sau đó, họ sẽ chia sẻ lại nội dung cho các thành viên khác để cùng hoàn thiện “bức tranh tổng thể” của văn bản.

Tên gọi “jigsaw” (nghĩa là trò chơi ghép hình) mô tả rất đúng tinh thần của phương pháp này – mỗi người giữ một “mảnh ghép thông tin” và chỉ khi các mảnh ấy được ghép lại, học viên mới hiểu đầy đủ nội dung bài học.

Phương pháp này không chỉ giúp người học phát triển kỹ năng đọc hiểu, mà còn rèn luyện tư duy hợp tác, kỹ năng giao tiếp và kỹ năng tóm tắt thông tin – những năng lực quan trọng trong học tập và công việc.

2. Nguồn gốc và ý nghĩa của jigsaw reading

Phương pháp jigsaw reading có nguồn gốc từ lĩnh vực tâm lý học giáo dục, được phát triển vào đầu những năm 1970 bởi Elliot Aronson, một nhà tâm lý học người Mỹ nổi tiếng tại Đại học Texas. Khi ấy, các trường học ở Mỹ đang phải đối mặt với nhiều vấn đề về xung đột chủng tộc và sự cạnh tranh căng thẳng giữa học sinh. Aronson cùng cộng sự đã tìm cách tạo ra một mô hình học tập giúp học sinh không chỉ học kiến thức, mà còn học cách lắng nghe, hợp tác và tôn trọng lẫn nhau. Từ đó, “phương pháp jigsaw” – hay còn gọi là “mô hình ghép hình” – ra đời.

Tên gọi “jigsaw” xuất phát từ trò chơi ghép hình quen thuộc: mỗi học sinh giống như một mảnh ghép, nắm giữ một phần kiến thức nhất định. Khi tất cả các “mảnh ghép” ấy được ghép lại, toàn bộ bức tranh tri thức mới trở nên hoàn chỉnh. Chính hình ảnh ẩn dụ ấy thể hiện rõ triết lý sâu sắc của phương pháp này: mọi người đều quan trọng và chỉ khi hợp tác, chúng ta mới có thể đạt được hiểu biết trọn vẹn.

Ở giai đoạn đầu, mô hình jigsaw được áp dụng trong dạy học các môn xã hội và ngôn ngữ, nhằm giúp học sinh phát triển kỹ năng hợp tác và đồng cảm. Tuy nhiên, nhờ tính hiệu quả và linh hoạt, phương pháp này nhanh chóng được mở rộng ra nhiều lĩnh vực khác – đặc biệt là giảng dạy tiếng Anh như ngôn ngữ thứ hai (ESL). Từ đó, jigsaw reading trở thành một trong những chiến lược dạy kỹ năng đọc phổ biến và được khuyến nghị bởi nhiều chuyên gia giáo dục trên thế giới.

Về mặt ý nghĩa, jigsaw reading không chỉ giúp học viên đọc hiểu văn bản, mà còn giúp họ học thông qua quá trình chia sẻ và giảng lại cho người khác. Đây là một hình thức “học chủ động” (active learning), nơi học viên đóng vai trò trung tâm, tự chịu trách nhiệm cho phần kiến thức của mình và cùng nhau xây dựng nội dung bài học.

Khi mỗi người đều có nhiệm vụ riêng, họ sẽ cảm thấy mình được tin tưởng và có giá trị trong tập thể. Điều đó không chỉ tạo động lực học tập, mà còn hình thành những phẩm chất quan trọng như tinh thần đồng đội, sự tôn trọng và kỹ năng giao tiếp hiệu quả.

Tóm lại, nguồn gốc của jigsaw reading không chỉ đơn thuần là một phương pháp dạy đọc, mà là một triết lý giáo dục nhân văn: học để hiểu, học để kết nối và học để cùng nhau phát triển. Qua hơn nửa thế kỷ, tinh thần ấy vẫn còn nguyên giá trị trong lớp học hiện đại, nơi người học không chỉ tiếp nhận kiến thức, mà còn trở thành một phần tích cực trong quá trình kiến tạo tri thức chung.

3. Lợi ích của jigsaw reading trong dạy và học tiếng Anh

Phương pháp jigsaw reading không chỉ đơn thuần là một hoạt động nhóm thú vị, mà còn là một chiến lược dạy học toàn diện, giúp người học phát triển đồng thời nhiều kỹ năng quan trọng. Khi được áp dụng đúng cách, jigsaw reading có thể biến một tiết học tiếng Anh khô khan thành một không gian học tập đầy năng lượng, tiếng cười và sự kết nối giữa học viên với nhau.

Điểm mạnh đầu tiên của jigsaw reading chính là khả năng giúp người học hiểu sâu hơn nội dung bài đọc. Khi mỗi học viên phải đảm nhận một phần văn bản, họ buộc phải đọc kỹ, ghi chú và thật sự nắm chắc ý nghĩa trước khi chia sẻ lại cho bạn bè. Quá trình “giải thích lại” này giúp người học khắc sâu kiến thức hơn nhiều so với việc chỉ đọc và trả lời câu hỏi theo cách truyền thống. Nói cách khác, họ không chỉ đọc để hiểu, mà còn đọc để dạy lại cho người khác, và chính lúc đó, việc học trở nên chủ động và bền vững hơn.

Thứ hai, jigsaw reading rèn luyện kỹ năng giao tiếp và hợp tác,những năng lực không thể thiếu trong học tập hiện đại. Trong suốt quá trình học, học viên phải thảo luận, trao đổi ý kiến, và lắng nghe nhau.

Những tương tác ấy không chỉ giúp họ cải thiện kỹ năng nói và nghe tiếng Anh, mà còn hình thành sự tự tin khi sử dụng ngôn ngữ trong môi trường thực tế. Khi một học viên nói: “Phần của tôi kể về nguyên nhân của vấn đề này, còn phần bạn thì sao?”, đó không chỉ là một câu hỏi học thuật, mà là một hành động giao tiếp mang tính xây dựng, thể hiện sự lắng nghe và tôn trọng lẫn nhau.

Lợi ích thứ ba là thúc đẩy tinh thần trách nhiệm cá nhân và sự công bằng trong học tập. Ở mỗi nhóm jigsaw, không ai bị bỏ lại phía sau, vì mọi người đều nắm giữ một “mảnh ghép” quan trọng của kiến thức. Nếu một thành viên không hoàn thành phần của mình, cả nhóm sẽ thiếu thông tin để hiểu toàn bài. Điều đó khiến mỗi người phải chủ động, tự giác và có trách nhiệm hơn – một giá trị giáo dục rất đáng quý.

Ngoài ra, jigsaw reading còn mang đến bầu không khí học tập tích cực và giảm áp lực học tiếng Anh. Thay vì phải đối mặt một mình với những bài đọc dài, học viên được chia sẻ nhiệm vụ, được học cùng nhau, và cảm thấy rằng việc đọc tiếng Anh không còn quá khó. Khi cùng nhau thảo luận, cười đùa và “ghép” các phần thông tin lại thành một bức tranh hoàn chỉnh, học viên vừa học vừa vui – và đó là khi việc học trở nên tự nhiên nhất.

Một lợi ích khác ít được nhắc đến nhưng vô cùng quan trọng là tăng sự tự tin trong việc sử dụng tiếng Anh. Trong jigsaw reading, mọi người đều có cơ hội nói, không ai bị “lép vế” như trong lớp học truyền thống. Dù bạn là người ít nói hay còn ngại ngùng, khi đến lượt mình chia sẻ phần đọc, bạn sẽ thấy rằng mình có vai trò quan trọng, rằng tiếng nói của bạn được lắng nghe. Cảm giác được công nhận ấy giúp học viên vượt qua rào cản tâm lý, dần dần nói nhiều hơn, rõ ràng hơn và tự nhiên hơn.

Cuối cùng, phương pháp này còn giúp giáo viên thay đổi vai trò – từ người truyền đạt kiến thức sang người hướng dẫn và đồng hành. Giáo viên không cần giảng giải quá nhiều, mà thay vào đó, quan sát, hỗ trợ và khơi gợi sự tương tác giữa các nhóm. Điều này tạo ra một môi trường học “lấy người học làm trung tâm” đúng nghĩa, học viên tự khám phá, tự chia sẻ, và cùng nhau phát triển.

4. 5 bước triển khai jigsaw reading hiệu quả trong lớp học

Để phương pháp jigsaw reading thực sự phát huy hiệu quả, giáo viên cần chuẩn bị kỹ lưỡng và hướng dẫn học viên từng bước một cách rõ ràng. Mục tiêu không chỉ là giúp học viên hiểu nội dung bài đọc, mà còn để họ trải nghiệm niềm vui khi học cùng nhau, khi mỗi người đều có một phần đóng góp quan trọng trong thành công của nhóm.

Dưới đây là 5 bước cơ bản để triển khai jigsaw reading hiệu quả – từ khâu chuẩn bị, tổ chức, cho đến khi kết thúc bài học.

Bước 1: Chuẩn bị tài liệu và chia nhóm hợp lý

Trước hết, giáo viên cần chọn một bài đọc phù hợp với trình độ của học viên và chủ đề đang giảng dạy. Bài đọc nên có thể chia thành 3–5 phần nhỏ, mỗi phần chứa những thông tin khác nhau nhưng vẫn liên kết với nhau về nội dung.

Sau đó, chia lớp thành các nhóm gốc (home groups), mỗi nhóm khoảng 4–6 học viên. Mỗi thành viên trong nhóm sẽ được giao một phần bài đọc riêng biệt, tương ứng với một “mảnh ghép” của bức tranh kiến thức chung.

Việc chia nhóm nên cân bằng về năng lực, hãy để mỗi nhóm có cả học viên khá, trung bình và yếu. Điều này giúp các em có cơ hội hỗ trợ lẫn nhau và tạo nên môi trường học tập hài hòa.

Bước 2: Học viên đọc và ghi chú phần của mình

Ở bước này, mỗi học viên sẽ đọc kỹ phần văn bản được giao và tự ghi chú những ý chính, từ vựng quan trọng, hoặc thông tin nổi bật. Giáo viên có thể cung cấp bảng hướng dẫn nhỏ, ví dụ như:

• Ý chính của đoạn là gì?

• Ai / Cái gì / Ở đâu / Khi nào / Tại sao / Như thế nào?

• Có từ mới nào quan trọng không?

Việc ghi chú không chỉ giúp học viên hiểu sâu hơn, mà còn chuẩn bị cho bước tiếp theo – khi họ cần chia sẻ lại nội dung cho người khác.

Bước 3: Thảo luận trong nhóm “chuyên gia” (Expert Groups)

Sau khi đọc xong phần của mình, những học viên có cùng một phần bài đọc sẽ tập hợp lại thành nhóm “chuyên gia”. Ví dụ: tất cả học viên đọc phần A sẽ cùng thảo luận với nhau để thống nhất ý chính, làm rõ những chỗ chưa hiểu, hoặc giúp nhau giải thích từ vựng.

Đây là bước quan trọng vì nó giúp học viên củng cố hiểu biết và tự tin trước khi trở về nhóm gốc. Giáo viên có thể đi xung quanh để hỗ trợ, gợi mở hoặc kiểm tra mức độ hiểu của từng nhóm.

Không khí của nhóm “chuyên gia” thường rất sôi nổi, các em hỏi nhau “Từ này nghĩa là gì nhỉ?” hoặc “Chỗ này nói về nguyên nhân đúng không?”. Đó chính là lúc học viên thật sự học bằng cách hợp tác, chứ không còn thụ động lắng nghe.

Bước 4: Chia sẻ lại cho nhóm gốc (Home Groups)

Sau khi đã nắm vững phần của mình, mỗi học viên quay lại nhóm gốc và bắt đầu “giảng lại” nội dung cho các bạn khác. Lúc này, mỗi người trở thành một “chuyên gia nhỏ”, chịu trách nhiệm truyền đạt mảnh ghép của mình để nhóm cùng hiểu toàn bộ bài đọc.

Các thành viên khác lắng nghe, đặt câu hỏi và ghi chú thông tin quan trọng. Khi tất cả đã chia sẻ xong, nhóm sẽ có bức tranh hoàn chỉnh về bài học – giống như khi các mảnh ghép jigsaw cuối cùng vừa khớp vào nhau.

Giáo viên có thể khuyến khích nhóm trình bày lại kết quả bằng sơ đồ tư duy, tóm tắt miệng, hoặc viết lại bài tổng hợp. Việc này giúp củng cố kiến thức một cách trực quan và bền vững.

Bước 5: Tổng kết và mở rộng hoạt động

Khi tất cả nhóm đã hoàn thành, giáo viên nên dành thời gian để tổng kết nội dung. Có thể đặt một vài câu hỏi kiểm tra hiểu biết hoặc tổ chức trò chơi nhỏ như “Who said that?” để ôn lại chi tiết trong bài.

Ngoài ra, để bài học trở nên sinh động hơn, giáo viên có thể:

• Cho học viên viết đoạn tóm tắt chung, ghép các phần thành một bài hoàn chỉnh.

• Thảo luận mở: “Nếu bạn là nhân vật trong bài, bạn sẽ làm gì khác?”

• Hoặc chuyển sang hoạt động speaking dựa trên nội dung vừa đọc.

Qua đó, người học không chỉ hiểu bài đọc, mà còn luyện nói, tư duy phản biện và khả năng sáng tạo ngôn ngữ.

5. Mẹo giúp tiết học Jigsaw Reading sinh động hơn

Một tiết học jigsaw reading chỉ thật sự hiệu quả khi không khí trong lớp trở nên sôi nổi, học viên hào hứng tham gia và cảm thấy mình là một phần quan trọng của hoạt động. Dưới đây là những mẹo nhỏ nhưng cực kỳ hữu ích giúp giáo viên “thổi hồn” vào tiết học, khiến học viên vừa học, vừa cười, vừa nhớ bài thật lâu.

1. Khởi động bằng hoạt động “Ice-breaker”

Trước khi bắt đầu, hãy giúp học viên thư giãn bằng một trò chơi nhỏ như “Find someone who…”, “Two truths and one lie”, hoặc một câu hỏi vui liên quan đến chủ đề bài đọc. Chỉ cần 5 phút đầu tạo không khí tích cực, bạn sẽ thấy học viên chủ động hơn rất nhiều trong phần đọc và thảo luận.
Đây là bước “warm-up” cực kỳ quan trọng, giúp xóa bỏ sự ngại ngùng và tạo cảm giác sẵn sàng hợp tác.

2. Chọn bài đọc gần gũi, có tính kết nối với đời sống

Đừng chọn bài đọc quá học thuật hay xa rời thực tế. Một bài viết về “thói quen buổi sáng”, “du lịch cùng bạn bè”, hay “cách con người vượt qua thử thách” sẽ luôn khiến lớp học trở nên hứng thú hơn. Khi học viên cảm thấy nội dung gắn với cuộc sống, họ sẽ dễ dàng chia sẻ suy nghĩ và học ngôn ngữ tự nhiên hơn.

3. Hướng dẫn kỹ năng đọc và chia sẻ rõ ràng

Đôi khi học viên chưa quen với mô hình jigsaw reading, nên dễ bối rối không biết phải làm gì.
Giáo viên nên mô phỏng trước một lượt,ví dụ, đọc một đoạn mẫu, chỉ ra cách tìm ý chính, ghi chú, rồi chia sẻ lại bằng lời của mình. Việc minh họa cụ thể giúp học viên hiểu rằng, họ không cần “dịch từng câu”, mà chỉ cần nắm ý chính và truyền đạt lại tự nhiên.

4. Khuyến khích học viên sử dụng tiếng Anh trong thảo luận

Một lỗi thường gặp là học viên chuyển sang nói tiếng mẹ đẻ khi thảo luận nhóm. Giáo viên có thể khéo léo khuyến khích các em sử dụng tiếng Anh bằng cách:

• Cung cấp sẵn useful phrases (ví dụ: “In my part, I learned that…”, “What about yours?”, “So, this means…”).

• Tạo “English-only challenge” trong nhóm: nhóm nào nói tiếng Anh xuyên suốt sẽ được điểm thưởng.

Những “thử thách nhỏ” như vậy vừa vui, vừa giúp duy trì môi trường học ngôn ngữ tự nhiên.

5. Thêm yếu tố trò chơi (Gamification)

Gamify hoạt động là cách tuyệt vời để giữ năng lượng cho lớp học.
Bạn có thể:

• Cho điểm nhóm hoàn thành nhanh nhất, trình bày mạch lạc nhất.

• Tổ chức mini quiz sau khi các nhóm chia sẻ xong.

• Tặng “badge ảo” cho nhóm “Best Communicator” hay “Best Teamwork”.

Khi có yếu tố cạnh tranh nhẹ nhàng, học viên sẽ thấy hứng thú hơn, đồng thời rèn luyện được tinh thần hợp tác.

6. Kết hợp hoạt động mở rộng sau khi đọc

Đừng để tiết học kết thúc chỉ với việc đọc và tóm tắt.
Giáo viên có thể mở rộng bằng các hoạt động sáng tạo như:

• Role-play: học viên đóng vai nhân vật trong bài đọc.

• Writing task: viết lại câu chuyện từ góc nhìn của người khác.

• Discussion: đặt câu hỏi mở để cả lớp cùng chia sẻ quan điểm.

Những hoạt động này giúp học viên vận dụng kiến thức ngôn ngữ và phát triển kỹ năng giao tiếp thực tế.

7. Phản hồi và khích lệ tích cực

Cuối buổi, hãy dành thời gian nhận xét ngắn gọn nhưng tích cực: khen nhóm nào hợp tác tốt, nhóm nào sáng tạo, hay học viên nào diễn đạt tự nhiên. Một lời khen đơn giản như “I really love how your group worked together!” cũng đủ khiến các em cảm thấy được công nhận và muốn cố gắng hơn trong những tiết học sau.

Kết luận

Hiểu rõ jigsaw reading là gì chính là bước đầu để bạn khám phá một phương pháp học tiếng Anh hiện đại, sinh động và hiệu quả.

Đây không chỉ là kỹ thuật đọc hiểu, mà còn là cách giúp người học rèn luyện tư duy phản biện, kỹ năng hợp tác và tự tin chia sẻ ý kiến. Khi mỗi học viên trở thành một “mảnh ghép” của tri thức, cả lớp học cùng nhau tạo nên một bức tranh hoàn chỉnh – vừa thú vị, vừa đầy cảm hứng. Dù bạn là giáo viên muốn đổi mới phương pháp giảng dạy hay là người học mong muốn cải thiện kỹ năng đọc hiểu, jigsaw reading chính là một lựa chọn tuyệt vời để học tập chủ động và kết nối hiệu quả hơn trong mọi lớp học.

👉 Nếu bạn đang mong muốn nâng cao kỹ năng giảng dạy, đồng thời sở hữu chứng chỉ TESOL Quốc tế uy tín, hãy để ETP TESOL đồng hành. Chúng tôi không chỉ mang đến chương trình học chất lượng, mà còn là một cộng đồng giáo viên đầy nhiệt huyết – nơi bạn được học hỏi, kết nối và phát triển bền vững.

Hãy để ETP TESOL đồng hành cùng bạn trên hành trình chinh phục khoá học TESOL Quốc tế tại Việt Namvà khởi đầu sự nghiệp giảng dạy tiếng Anh chuyên nghiệp. Hãy liên hệ ngay hôm nay để được tư vấn chi tiết về chương trình học TESOL Quốc tế tại Việt Nam, lịch khai giảng và những ưu đãi đặc biệt đang áp dụng.

Bạn có thể tìm đọc thêm về ETP TESOL tại: ETP TESOL VỮNG BƯỚC SỰ NGHIỆP GIÁO VIÊN TIẾNG ANH

Tìm hiểu thêm

• Nhận ngay Ebook ETP TESOL TẶNG bạn
• 7 Ứng dụng Trí tuệ nhân tạo AI trong giáo dục
• [Thầy cô hỏi, ETP TESOL trả lời #4] Phương pháp hiệu quả để thúc đẩy động lực học tập cho học viên đi làm bận rộn?
• [Thầy cô hỏi, ETP TESOL trả lời #3] Làm thế nào để giáo viên có thể giúp học sinh tiếp thu kiến thức một cách nhanh chóng và nhớ lâu hơn?
• Chuyên mục “Thầy cô hỏi, ETP TESOL trả lời”