Trong lớp học tiếng Anh, có lẽ ai cũng từng gặp tình huống này: một học viên cố gắng diễn đạt ý tưởng của mình bằng tiếng Anh, nhưng sau một vài câu ngập ngừng, họ dừng lại và nói: “I’m not good at speaking.” Lúc này, giáo viên không chỉ đối mặt với một lỗi ngữ pháp hay phát âm mà còn là cảm giác tự ti của học viên. Đây chính là lúc vai trò của phản hồi (feedback) trở nên cực kỳ quan trọng.

Phản hồi không chỉ đơn thuần là việc sửa lỗi mà còn là cách giáo viên khích lệ, định hướng và giúp học viên xây dựng sự tự tin trong giao tiếp. Tuy nhiên, không phải loại phản hồi nào cũng hiệu quả. Chẳng hạn, nếu bạn ngắt lời học viên liên tục để sửa lỗi, họ sẽ mất mạch suy nghĩ và cảm thấy áp lực. Nhưng nếu bạn không sửa lỗi kịp thời, họ có thể tiếp tục duy trì những thói quen sai lầm.

Hãy thử xem một tình huống như trong video sau:

Học viên có thể cảm thấy xấu hổ và bực bội vì bị chỉnh ngay giữa phần trả lời của mình. Nhưng nếu giáo viên bỏ qua lỗi này, học viên có thể không nhận ra sai lầm của mình. Vậy làm thế nào để đưa ra phản hồi vừa chính xác, vừa tích cực? Đây là một trong những bài toán lớn mà giáo viên tiếng Anh phải giải.

Trong bài viết này, chúng ta sẽ khám phá 4 chiến thuật đánh giá (feedback) kỹ năng Speaking mà bất kỳ giáo viên nào cũng nên nằm lòng. Những chiến thuật này không chỉ giúp bạn cải thiện kỹ năng nói của học viên mà còn tạo động lực và xây dựng sự tự tin cho họ. Các chiến thuật sẽ đi kèm với ví dụ thực tế, giúp bạn áp dụng dễ dàng hơn vào lớp học của mình.

1. Sử dụng “Sandwich Feedback”

“Sandwich Feedback” là một chiến thuật hiệu quả mà giáo viên có thể sử dụng để đưa ra phản hồi giúp học viên cải thiện kỹ năng nói mà không làm mất đi sự tự tin. Phương pháp này hoạt động dựa trên nguyên tắc: khen ngợi – góp ý – động viên. Nhờ cách tiếp cận nhẹ nhàng, học viên có thể nhìn nhận phản hồi một cách tích cực, dễ dàng tiếp thu và không cảm thấy bị chỉ trích.

1.1. “Sandwich Feedback” là gì?

“Sandwich Feedback” được thiết kế theo cấu trúc ba phần:

• Lời khen (Positive Feedback): Nhận xét về điểm mạnh hoặc tiến bộ của học viên.
• Góp ý mang tính xây dựng (Constructive Feedback): Đưa ra nhận xét về lỗi cần cải thiện, kèm hướng dẫn cụ thể.
• Lời động viên (Encouragement): Kết thúc bằng một lời khích lệ để học viên cảm thấy được hỗ trợ.

Ví dụ: Một học viên nói:

“I have went to the supermarket yesterday to buy some fruits.”

Giáo viên có thể áp dụng chiến thuật “Sandwich Feedback” như sau:

1. Lời khen: “You’re using past time markers like ‘yesterday’ correctly. That’s a great start!”
2. Góp ý: “However, the verb ‘have went’ should be corrected to ‘went’ because it’s a simple past action.”
3. Lời động viên: “Keep practicing; your sentence structure is improving day by day!”

1.2. Tại sao “Sandwich Feedback” hiệu quả?

Phương pháp này hiệu quả vì nó giúp học viên cảm thấy được đánh giá một cách công bằng. Thay vì chỉ tập trung vào sai lầm, học viên nhận ra cả điểm mạnh lẫn điểm yếu, từ đó cải thiện một cách tự nhiên.

Lợi ích chính:

Lợi ích	Giải thích
Giảm áp lực và lo lắng	Học viên không cảm thấy bị chỉ trích, duy trì sự tự tin trong giao tiếp.
Tạo động lực học tập	Những lời khen ngợi và động viên giúp học viên duy trì thái độ tích cực.
Cải thiện rõ ràng và có định hướng	Góp ý cụ thể giúp học viên biết chính xác điều cần cải thiện.

1.3. Cách áp dụng “Sandwich Feedback” trong lớp học

1.3.1. Khi học viên thực hành nói:

Học viên thực hiện bài tập nói về một chủ đề, giáo viên có thể lắng nghe và ghi lại các điểm chính để phản hồi.

Ví dụ:
Học viên phát biểu:

“I don’t know to cook, but I am trying learn.”

Giáo viên phản hồi:

1. Lời khen: “It’s great that you’re using contrasting ideas with ‘but.’ That makes your sentence more dynamic.”
2. Góp ý: “However, the phrase ‘trying learn’ should be corrected to ‘trying to learn.’ Adding ‘to’ is necessary here.”
3. Lời động viên: “Keep up the good work; your sentence flow is improving a lot!”

1.3.2. Khi sửa lỗi trong nhóm:

Khi dạy một nhóm, giáo viên có thể tổng hợp lỗi chung và đưa ra phản hồi chung theo cấu trúc “Sandwich Feedback.” Điều này giúp tiết kiệm thời gian và tránh làm bất kỳ học viên nào cảm thấy bị chú ý tiêu cực.

1.4. Lưu ý khi sử dụng “Sandwich Feedback”

• Không khen quá chung chung: Thay vì nói “Good job!” hãy cụ thể hóa lời khen, ví dụ: “You used the past tense correctly in most of your sentences.”
• Đừng tập trung vào quá nhiều lỗi cùng lúc: Chỉ nên chọn 1-2 lỗi quan trọng để góp ý trong mỗi lần phản hồi.
• Đảm bảo lời động viên thật chân thành: Học viên sẽ cảm nhận được nếu lời động viên không thực sự xuất phát từ sự quan tâm của giáo viên.

 

2. Ghi chú chi tiết thay vì gián đoạn khi học viên nói

Việc ngắt lời học viên để sửa lỗi trong lúc họ đang nói có thể gây mất mạch suy nghĩ và làm giảm sự tự tin. Thay vào đó, giáo viên nên sử dụng phương pháp ghi chú chi tiết để thu thập thông tin và đưa ra phản hồi sau khi học viên hoàn thành phần trình bày. Phương pháp này không chỉ giúp giữ mạch giao tiếp của học viên mà còn đảm bảo phản hồi được thực hiện một cách toàn diện và hiệu quả hơn.

2.1. Tại sao không nên ngắt lời học viên?

Ngắt lời học viên giữa chừng, dù để sửa lỗi nhỏ, có thể mang lại những hệ quả không mong muốn:

• Mất tự nhiên trong giao tiếp: Học viên không thể hoàn thiện suy nghĩ của mình và cảm thấy thiếu tự tin khi nói.
• Tạo áp lực không cần thiết: Học viên cảm thấy lo lắng về việc bị sửa lỗi ngay lập tức, dẫn đến ngại nói.

Ví dụ:
Nếu học viên đang nói:

“I think that learning English is very interesting because it help you talk with people around the world.”

Việc ngắt lời để sửa ngay lỗi “help” thành “helps” có thể khiến học viên ngại hoàn thành ý tưởng của mình. Thay vào đó, giáo viên nên ghi chú lỗi và để học viên nói hết trước khi đưa ra phản hồi.

2.2. Cách ghi chú chi tiết hiệu quả

Để ghi chú chi tiết mà không làm gián đoạn, giáo viên có thể làm theo các bước sau:

2.2.1. Sử dụng bảng hoặc giấy ghi chú

Chuẩn bị một bảng hoặc giấy ghi chú để ghi lại các lỗi mà học viên mắc phải, bao gồm:

• Phát âm: Từ hoặc âm tiết bị sai.
• Ngữ pháp: Sai cấu trúc câu, thì, hoặc mạo từ.
• Từ vựng: Dùng từ không phù hợp hoặc sai ngữ cảnh.

Ví dụ ghi chú chi tiết:

Loại lỗi	Ví dụ từ học viên	Cách sửa đúng
Phát âm	“interesting” (stress on the wrong syllable)	“in-TER-est-ing” (stress correction)
Ngữ pháp	“It help you talk…”	“It helps you talk…”
Từ vựng	“talk with people around the world”	“talk to people around the world”

2.2.2. Chỉ ghi chú những lỗi quan trọng

Không cần ghi lại mọi lỗi nhỏ. Thay vào đó, hãy tập trung vào những lỗi thường xuyên lặp lại hoặc những lỗi ảnh hưởng lớn đến ý nghĩa của câu nói.

Ví dụ:
Nếu học viên nói:

“I went to the beach yesterday and swimmed for two hours.”
Giáo viên có thể ghi chú lỗi “swimmed” vì đây là một sai ngữ pháp phổ biến, trong khi các lỗi nhỏ khác có thể được bỏ qua.

2.3. Cách đưa ra phản hồi sau khi ghi chú

Sau khi học viên hoàn thành bài nói, giáo viên có thể sử dụng ghi chú để phản hồi:

2.3.1. Tóm tắt những điểm tốt trước

Bắt đầu bằng cách khen ngợi những nỗ lực và điểm mạnh trong bài nói. Ví dụ:

“You did a great job organizing your ideas. Your use of examples made your points very clear!”

2.3.2. Đưa ra phản hồi chi tiết từ ghi chú

Sử dụng bảng ghi chú để minh họa các lỗi và cách sửa:

“There’s just one small thing to fix. Instead of saying ‘It help you talk,’ you should say ‘It helps you talk’ because the subject is singular.”

2.3.3. Đề xuất bài tập thực hành
Để học viên áp dụng ngay phản hồi, giáo viên có thể giao bài tập cụ thể như:

• Luyện phát âm từ sai trong câu mẫu.
• Viết lại câu chứa lỗi ngữ pháp đúng theo ngữ cảnh.

2.4. Ưu điểm của phương pháp này

Ưu điểm	Giải thích
Giữ mạch suy nghĩ của học viên	Học viên có thể hoàn thành phần trình bày mà không bị gián đoạn.
Phản hồi có tính hệ thống	Ghi chú chi tiết giúp giáo viên đưa ra phản hồi rõ ràng, chính xác và đầy đủ.
Tạo môi trường học tích cực	Học viên cảm thấy thoải mái khi được sửa lỗi mà không bị áp lực ngay lập tức.

2.5. Lưu ý khi áp dụng phương pháp này

• Chọn thời điểm phản hồi phù hợp: Đưa ra phản hồi ngay sau khi học viên hoàn thành bài nói để thông tin vẫn còn mới mẻ.
• Không quá tập trung vào lỗi: Luôn kết hợp giữa sửa lỗi và khen ngợi để giữ tinh thần học tập tích cực.
• Khuyến khích học viên tự phát hiện lỗi: Hãy để học viên tự sửa lỗi dựa trên gợi ý thay vì giáo viên chỉ ra trực tiếp.

 

3. Phản hồi theo mục tiêu cá nhân hóa

Mỗi học viên đều có nhu cầu và mục tiêu riêng khi học tiếng Anh, đặc biệt là trong kỹ năng Speaking. Việc cá nhân hóa phản hồi không chỉ giúp học viên cảm thấy được quan tâm mà còn tạo động lực cải thiện dựa trên các ưu tiên của chính họ. Phương pháp này đòi hỏi giáo viên phải hiểu rõ từng học viên, từ mục tiêu học tập đến điểm mạnh và điểm cần cải thiện.

3.1. Tại sao cần cá nhân hóa phản hồi?

Phản hồi chung chung, không liên quan đến mục tiêu cá nhân của học viên, thường không mang lại hiệu quả tối đa. Một số lý do để áp dụng phương pháp cá nhân hóa gồm:

• Đáp ứng đúng nhu cầu học viên: Một người học để thi IELTS sẽ cần phản hồi khác với người học để giao tiếp hàng ngày.
• Tăng động lực học tập: Học viên cảm thấy tiến bộ khi biết giáo viên thực sự quan tâm đến mục tiêu cá nhân của mình.
• Tối ưu hóa hiệu quả: Phản hồi tập trung vào những điểm quan trọng với từng học viên giúp tiết kiệm thời gian và công sức.

Ví dụ: Một học viên luyện nói để chuẩn bị phỏng vấn xin việc cần phản hồi về ngữ pháp, phát âm và cách trình bày tự nhiên, thay vì tập trung vào vốn từ vựng học thuật.

3.2. Xác định mục tiêu của học viên

3.2.1. Hỏi và trao đổi với học viên

Trước khi đưa ra phản hồi, giáo viên cần hiểu rõ mục tiêu của học viên. Một số câu hỏi gợi ý:

• “What do you want to achieve through this speaking practice?”
• “Do you want to focus on pronunciation, fluency, or vocabulary?”

3.2.2. Xây dựng bảng mục tiêu cá nhân hóa

Một bảng mục tiêu rõ ràng giúp giáo viên dễ dàng theo dõi và đưa ra phản hồi phù hợp.

Học viên	Mục tiêu chính	Điểm cần cải thiện	Chiến lược phản hồi
Học viên A	Giao tiếp tự nhiên trong công việc	Phát âm và nhấn trọng âm	Tập trung sửa phát âm và dùng từ đúng ngữ cảnh
Học viên B	Chuẩn bị cho kỳ thi IELTS Speaking	Mở rộng từ vựng học thuật	Đưa ra từ vựng mới kèm câu ví dụ

3.3. Cách cá nhân hóa feedback đến học viên

Dưới đây là một tình huống vui nhộn khi feedback của giáo viên thiếu tính cá nhân hóa:

3.3.1. Kết nối phản hồi với mục tiêu

Phản hồi cần rõ ràng, tập trung vào mục tiêu cụ thể của học viên.

Ví dụ:
Nếu mục tiêu của học viên là nói lưu loát trong các tình huống giao tiếp hàng ngày, giáo viên có thể nhận xét:

“Your sentences are clear, but try to use more phrasal verbs to make your speech sound natural. For example, instead of saying ‘I will cancel the meeting,’ you could say ‘I’ll call off the meeting.’”

3.3.2. Đưa ra bài tập cá nhân hóa

Bài tập nên được thiết kế dựa trên nhu cầu học viên:

• Học viên cần cải thiện phát âm: Luyện các âm khó thông qua các từ và cụm từ phổ biến.
• Học viên luyện thi: Thực hành với các câu hỏi trong đề thi.

Ví dụ bài tập cá nhân hóa:

Mục tiêu	Bài tập đề xuất
Phát âm chuẩn	Luyện đọc câu: “Can you come to my party on Saturday?” với trọng âm.
Mở rộng vốn từ vựng học thuật	Luyện trả lời câu hỏi IELTS: “How do you think technology impacts society?” sử dụng từ mới như innovation hoặc automation.

---

3.4. Lợi ích của phản hồi cá nhân hóa

Lợi ích	Ý nghĩa
Tăng sự tự tin của học viên	Học viên thấy mình được hỗ trợ đúng trọng tâm.
Cải thiện nhanh chóng hơn	Tập trung vào điểm yếu chính giúp học viên tiến bộ rõ rệt.
Xây dựng mối quan hệ tốt với giáo viên	Học viên cảm nhận được sự tận tâm và chuyên nghiệp của giáo viên.

 

4. Sử dụng công nghệ để phản hồi hiệu quả hơn

4.1. Ghi âm và phân tích bài nói của học viên

4.1.1. Tại sao nên sử dụng ghi âm?

Ghi âm cho phép cả giáo viên và học viên xem xét lại bài nói từ nhiều góc độ, như phát âm, tốc độ, và cách sử dụng từ ngữ. Điều này giúp học viên nhận ra lỗi sai một cách khách quan hơn thay vì chỉ dựa trên nhận xét của giáo viên.

Ví dụ thực tế:
Giáo viên có thể yêu cầu học viên ghi âm câu trả lời cho câu hỏi:

• “What do you enjoy doing in your free time?”
  Sau đó, giáo viên và học viên cùng nghe lại đoạn ghi âm và phân tích:
• “You said ‘I like go to the park.’ Remember to use the correct form: ‘I like going to the park.’”

4.1.2. Ứng dụng hỗ trợ ghi âm

Ứng dụng	Chức năng nổi bật
Audacity	Ghi âm chất lượng cao và phân tích chi tiết âm thanh.
Voice Recorder	Giao diện đơn giản, dễ sử dụng cho học viên mới bắt đầu.
Vocaroo	Nền tảng online miễn phí, không cần cài đặt.

4.2. Sử dụng video để đưa ra phản hồi chi tiết

4.2.1. Tại sao nên dùng video?

Video giúp giáo viên ghi lại toàn bộ bài nói, bao gồm cả ngôn ngữ cơ thể, biểu cảm khuôn mặt và cách diễn đạt của học viên. Đây là cách tiếp cận toàn diện hơn so với chỉ ghi âm giọng nói.

Ví dụ thực tế:
Học viên thuyết trình trước lớp về chủ đề:

• “Describe a memorable trip you have taken.”
  Giáo viên quay lại bài nói và sau đó phân tích với học viên:
• “Your content is engaging, but remember to make more eye contact with the audience to connect better.”

4.2.2. Ứng dụng quay video hiệu quả

Ứng dụng	Chức năng nổi bật
Zoom	Ghi lại bài nói khi học trực tuyến.
Loom	Ghi hình kèm nhận xét trực tiếp.
OBS Studio	Ghi lại màn hình và video với chất lượng cao.

4.3. Kết hợp AI để nâng cao chất lượng phản hồi

4.3.1. Phản hồi thông minh với ChatGPT hoặc Grammarly

AI hỗ trợ phân tích bài viết, bài nói và đưa ra gợi ý chi tiết. Ví dụ, khi học viên trả lời câu hỏi:

• “What are your hobbies?”
  Hệ thống AI có thể đề xuất:
• “Your response is clear, but you can make it more engaging by adding details. For example, instead of saying ‘I like music,’ you could say ‘I enjoy listening to classical music because it helps me relax after a long day.’”

4.3.2. Lợi ích từ AI

• Phản hồi nhanh chóng, tiết kiệm thời gian.
• Phân tích ngữ pháp, phát âm và cấu trúc câu.

 

Tìm hiểu thêm

• Nhận ngay Ebook ETP TESOL TẶNG bạn
• 7 Ứng dụng Trí tuệ nhân tạo AI trong giáo dục
• [Thầy cô hỏi, ETP TESOL trả lời #4] Phương pháp hiệu quả để thúc đẩy động lực học tập cho học viên đi làm bận rộn?
• [Thầy cô hỏi, ETP TESOL trả lời #3] Làm thế nào để giáo viên có thể giúp học sinh tiếp thu kiến thức một cách nhanh chóng và nhớ lâu hơn?
• Chuyên mục “Thầy cô hỏi, ETP TESOL trả lời”