Class-centred teaching: Đổi mới giáo dục thông qua mô hình lấy lớp học làm trung tâm

Trong dòng chảy của giáo dục hiện đại, các phương pháp giảng dạy không ngừng tiến hóa để đáp ứng nhu cầu phát triển toàn diện của người học. Bên cạnh phương pháp lấy người học làm trung tâm (Student-centred) đã quá quen thuộc, một khái niệm khác cũng đóng vai trò quan trọng không kém trong việc xây dựng môi trường sư phạm hiệu quả là Class-centred teaching (Dạy học lấy lớp học làm trung tâm).

Đây là một cách tiếp cận mang tính hệ thống, tập trung vào việc tối ưu hóa động lực tập thể, sự tương tác nhóm và văn hóa chung của một đơn vị lớp học để thúc đẩy tiến trình học tập. Bài viết này sẽ phân tích sâu sắc mọi khía cạnh của Class-centred teaching, từ lý thuyết cốt lõi đến các chiến lược thực thi thực tế nhằm giúp giáo viên xây dựng một cộng đồng học tập vững mạnh.

1. Bản chất của Class-centred teaching là gì?

1.1. Định nghĩa và khái niệm

Class-centred teaching là phương pháp giảng dạy mà trong đó giáo viên coi cả lớp học là một “thực thể sống” duy nhất thay vì chỉ tập trung vào các cá nhân rời rạc. Trong mô hình này, các hoạt động học tập, quy tắc ứng xử và mục tiêu giáo dục được thiết kế để phù hợp với đặc điểm chung, trình độ trung bình và động lực tập thể của toàn bộ lớp học.

Khác với phương pháp truyền thống (Teacher-centred) nơi giáo viên là trung tâm của quyền lực, Class-centred teaching đặt trọng tâm vào sự vận hành của hệ sinh thái lớp học. Ở đó, giáo viên đóng vai trò là người điều phối, đảm bảo rằng mọi thành viên trong lớp đều được kết nối và cùng nhau tiến bộ thông qua sức mạnh tập thể.

1.2. Sự khác biệt giữa Class-centred và Student-centred

Nhiều người thường nhầm lẫn giữa hai khái niệm này, nhưng chúng có những điểm nhấn khác biệt:

• Student-centred (Cá nhân hóa): Tập trung sâu vào lộ trình riêng biệt của từng học sinh, đáp ứng nhu cầu đặc thù của mỗi cá nhân.

• Class-centred (Tập thể hóa): Tập trung vào việc xây dựng một cộng đồng học tập. Nó nhấn mạnh vào việc học tập cộng tác, giải quyết vấn đề nhóm và xây dựng một nền văn hóa học tập chung mà mọi học sinh đều có thể soi thấy mình trong đó.

2. Các đặc điểm cốt lõi của phương pháp Class-centred teaching

Để một lớp học thực sự vận hành theo mô hình này, cần hội tụ các đặc điểm đặc trưng sau đây:

2.1. Sự tương tác đa chiều (Multi-directional Interaction)

Trong Class-centred teaching, dòng chảy thông tin không chỉ đi từ giáo viên đến học sinh. Nó bao gồm sự tương tác giữa học sinh với học sinh, nhóm với nhóm và cả lớp với giáo viên. Môi trường này khuyến khích việc tranh luận, thảo luận và phản biện mở, nơi mọi ý kiến đều đóng góp vào tri thức chung của tập thể.

2.2. Tính cộng tác và tinh thần đồng đội (Cooperation)

Học sinh không học tập trong sự cạnh tranh đơn lẻ mà học cách làm việc cùng nhau. Các nhiệm vụ được thiết kế sao cho thành công của một cá nhân góp phần vào thành công của cả lớp. Điều này tạo ra một môi trường hỗ trợ lẫn nhau, nơi những học sinh khá hơn giúp đỡ những học sinh yếu hơn, cùng nhau hướng tới mục tiêu chung.

2.3. Môi trường học tập an toàn và hòa nhập (Inclusivity)

Một lớp học lấy trung tâm làm nền tảng phải đảm bảo rằng không có học sinh nào bị gạt ra ngoài lề. Các quy tắc lớp học (Class contract) được xây dựng dựa trên sự đồng thuận, tạo ra cảm giác thuộc về (sense of belonging) cho mỗi thành viên.

3. Lợi ích vượt trội của phương pháp Class-centred teaching

Việc áp dụng phương pháp này mang lại những thay đổi tích cực không chỉ về mặt học thuật mà còn về kỹ năng xã hội cho học sinh.

3.1. Tối ưu hóa nguồn lực quản lý lớp học

Khi lớp học vận hành như một tập thể tự quản, giáo viên sẽ giảm bớt được gánh nặng trong việc duy trì kỷ luật. Khi văn hóa lớp học được xác lập rõ ràng, chính tập thể học sinh sẽ tự điều chỉnh các hành vi lệch chuẩn của các thành viên khác để bảo vệ lợi ích chung của lớp.

3.2. Phát triển kỹ năng mềm quan trọng

Thông qua các hoạt động nhóm thường xuyên, học sinh được rèn luyện kỹ năng giao tiếp, thương lượng, giải quyết xung đột và kỹ năng lãnh đạo. Đây là những “kỹ năng sống còn” trong thế kỷ 21 mà việc học cá nhân đơn thuần khó lòng cung cấp được.

3.3. Gia tăng động lực học tập bền vững

Học tập trong một tập thể sôi nổi và gắn kết giúp học sinh cảm thấy hứng thú hơn khi đến trường. Áp lực đồng đẳng tích cực (Positive peer pressure) thúc đẩy các em nỗ lực hơn để không bị tụt lại phía sau và để đóng góp cho thành tích chung của cả lớp.

4. Các chiến lược triển khai Class-centred teaching hiệu quả

Để chuyển đổi sang mô hình lấy lớp học làm trung tâm, giáo viên cần áp dụng các chiến lược cụ thể sau:

4.1. Xây dựng mục tiêu chung của lớp (Class Goals)

Thay vì chỉ đưa ra mục tiêu của chương trình học, giáo viên hãy cùng học sinh thiết lập các mục tiêu chung cho cả lớp. Ví dụ: “Lớp chúng ta sẽ cùng nhau đạt điểm trung bình môn Toán trên 8.0” hoặc “Lớp sẽ hoàn thành dự án bảo vệ môi trường trong tháng tới”. Khi có mục tiêu chung, sự gắn kết sẽ tự động hình thành.

4.2. Thiết kế không gian học tập linh hoạt

Cách sắp xếp bàn ghế ảnh hưởng lớn đến tương tác. Thay vì xếp hàng ngang truyền thống nhìn lên bảng, hãy xếp bàn theo cụm hoặc hình chữ U. Không gian này cho phép học sinh dễ dàng nhìn thấy nhau, trao đổi và tham gia vào các cuộc thảo luận toàn lớp một cách tự nhiên.

4.3. Sử dụng phương pháp học tập dựa trên dự án (Project-Based Learning)

PBL là công cụ tuyệt vời cho Class-centred teaching. Một dự án lớn đòi hỏi sự phân công lao động, phối hợp giữa các nhóm và tổng hợp kết quả của cả lớp. Qua đó, học sinh hiểu rõ vai trò của mình trong một hệ thống lớn hơn.

5. Vai trò của giáo viên trong mô hình Class-centred teaching

Trong mô hình này, giáo viên không mất đi quyền lực mà thay đổi hình thái quyền lực từ “kiểm soát” sang “truyền cảm hứng” và “điều phối”.

5.1. Người thiết kế trải nghiệm (Learning Designer)

Giáo viên dành nhiều thời gian hơn để thiết kế các hoạt động tương tác, các tình huống có vấn đề để lớp học cùng giải quyết. Họ đóng vai trò là kiến trúc sư xây dựng khung chương trình sao cho tính tập thể được phát huy tối đa.

5.2. Người quan sát và điều chỉnh (Facilitator)

Trong lúc lớp học làm việc nhóm, giáo viên di chuyển xung quanh, quan sát các luồng thảo luận, đặt những câu hỏi gợi mở thay vì đưa ra câu trả lời trực tiếp. Họ can thiệp khi có xung đột và điều hướng cuộc thảo luận đi đúng trọng tâm.

5.3. Người xây dựng văn hóa (Culture Builder)

Giáo viên là người làm gương trong việc tôn trọng, lắng nghe và thấu cảm. Họ vun đắp niềm tin giữa các thành viên, giúp mỗi học sinh cảm thấy an toàn khi chia sẻ những ý tưởng mới lạ hoặc thừa nhận những lỗi sai.

6. Những thách thức thường gặp và cách khắc phục

Không có phương pháp nào là hoàn hảo, Class-centred teaching cũng đối mặt với một số khó khăn nhất định.

6.1. Sự chênh lệch trình độ trong lớp

Khi tập trung vào mục tiêu chung, những học sinh quá xuất sắc có thể cảm thấy nhàm chán, trong khi học sinh yếu có thể cảm thấy áp lực.

• Giải pháp: Sử dụng mô hình “Học tập đôi bạn” (Peer Tutoring). Để các em khá giỏi kèm cặp các em yếu hơn. Điều này giúp em khá củng cố kiến thức (dạy là cách học tốt nhất) và em yếu cảm thấy tự tin hơn khi trao đổi với bạn bè.

6.2. Khó khăn trong việc đánh giá cá nhân

Khi các hoạt động diễn ra theo nhóm hoặc tập thể, việc xác định đóng góp của từng cá nhân để chấm điểm có thể gặp trở ngại.

• Giải pháp: Sử dụng kết hợp đánh giá đa chiều (360-degree feedback): Giáo viên đánh giá, học sinh tự đánh giá và các thành viên trong nhóm đánh giá lẫn nhau.

6.3. Nguy cơ bị loãng nội dung kiến thức

Các cuộc thảo luận sôi nổi có thể đi chệch hướng hoặc tốn quá nhiều thời gian.

• Giải pháp: Thiết lập cấu trúc thời gian chặt chẽ và sử dụng các công cụ hỗ trợ như sơ đồ tư duy, bảng kiểm soát tiến độ để giữ cho lớp học luôn đi đúng lộ trình.

7. Ứng dụng công nghệ hỗ trợ Class-centred teaching

Trong kỷ nguyên số, các công cụ công nghệ giúp kết nối lớp học mạnh mẽ hơn bao giờ hết.

7.1. Các nền tảng thảo luận trực tuyến

Sử dụng Padlet, Slack hoặc các nhóm kín trên mạng xã hội để duy trì cuộc thảo luận sau giờ học. Đây là không gian mở để lớp học chia sẻ tài liệu, đặt câu hỏi và hỗ trợ nhau 24/7.

7.2. Công cụ tương tác thời gian thực

Trong các giờ học lý thuyết, sử dụng Mentimeter hoặc Kahoot để thu thập ý kiến của toàn bộ lớp học ngay lập tức. Những biểu đồ dữ liệu hiện ra trên màn hình giúp cả lớp thấy được bức tranh tổng quan về ý kiến của tập thể.

7.3. Hệ thống quản lý học tập (LMS)

Google Classroom hay Canvas không chỉ là nơi giao bài tập, mà còn là nơi lưu trữ “di sản tri thức” của lớp học. Các sản phẩm của các khóa trước có thể được lưu giữ làm tài liệu tham khảo cho các khóa sau, tạo nên sự tiếp nối văn hóa.

8. Kế hoạch bài giảng mẫu: phương pháp class-centred

8.1. Mục tiêu bài học (Class Goals)

• Về kiến thức: Cả lớp cùng xây dựng được một “Bản đồ giải pháp” cho vấn đề rác thải tại địa phương.

• Về kỹ năng: 100% học sinh tham gia vào thảo luận nhóm và đạt được sự đồng thuận tập thể.

• Về thái độ: Xây dựng tinh thần trách nhiệm chung đối với môi trường lớp học và cộng đồng.

8.2. Chuẩn bị (Resources)

• Giấy khổ lớn (A0), bút màu cho mỗi nhóm.

• Ứng dụng Padlet hoặc bảng tin chung của lớp.

• Không gian: Bàn ghế được xếp theo hình chữ U để mọi học sinh đều nhìn thấy nhau.

8.3. Tiến trình dạy học (Lesson Procedure)

Giai đoạn 1: Khởi động tập thể (Class Engagement) – 10 phút

• Hoạt động: “Vòng tròn ý kiến”.

• Cách làm: Giáo viên đưa ra một hình ảnh về ô nhiễm rác thải. Thay vì gọi từng người, giáo viên yêu cầu học sinh chuyền tay nhau một “quả bóng ý kiến”. Người cầm bóng sẽ nói 1 từ mô tả cảm xúc của mình.

• Mục tiêu Class-centred: Tạo ra một dòng chảy cảm xúc chung cho cả lớp, giúp mọi thành viên đều được lắng nghe ngay từ đầu.

Giai đoạn 2: Khám phá tri thức cộng tác (Collaborative Discovery) – 25 phút

• Hoạt động: “Mảnh ghép tri thức” (Jigsaw Learning).

• Cách làm: Chia lớp thành 4 nhóm chuyên gia:

  • Nhóm 1: Tìm hiểu về rác thải nhựa.

  • Nhóm 2: Tìm hiểu về rác thải hữu cơ.

  • Nhóm 3: Tìm hiểu về rác thải điện tử.

  • Nhóm 4: Tìm hiểu về quy trình tái chế.

• Mục tiêu Class-centred: Mỗi nhóm nắm giữ một phần kiến thức mà cả lớp cần. Để hoàn thành mục tiêu bài học, các nhóm buộc phải chia sẻ và hỗ trợ lẫn nhau.

Giai đoạn 3: Thảo luận toàn lớp (Whole-class Discussion) – 20 phút

• Hoạt động: “Tòa soạn mở”.

• Cách làm: Giáo viên đóng vai trò là thư ký, học sinh đóng vai trò là các nhà tư vấn. Cả lớp cùng thảo luận để đi đến thống nhất: “Đâu là 3 hành động thực tế nhất mà lớp chúng ta có thể làm ngay từ ngày mai?”.

• Mục tiêu Class-centred: Rèn luyện kỹ năng thương lượng và đạt được sự đồng thuận (consensus) của tập thể.

Giai đoạn 4: Thực hành dự án nhóm (Group Project) – 25 phút

• Hoạt động: “Kiến tạo tương lai”.

• Cách làm: Dựa trên thảo luận chung, các nhóm vẽ áp phích hoặc thiết kế quy trình xử lý rác thải cho một khu vực cụ thể trong trường.

• Mục tiêu Class-centred: Biến ý tưởng chung thành sản phẩm cụ thể của từng nhóm nhưng vẫn nằm trong khung giải pháp của cả lớp.

Giai đoạn 5: Tổng kết và Cam kết (Class Round-up & Commitment) – 10 phút

• Hoạt động: “Cây cam kết”.

• Cách làm: Mỗi học sinh viết một hành động mình sẽ làm để đóng góp vào mục tiêu chung của lớp lên một chiếc lá và dán lên cây đại diện của lớp.

• Mục tiêu Class-centred: Khẳng định vai trò cá nhân trong thành công của tập thể.

8.4. Đánh giá (Assessment)

• Đánh giá đồng đẳng (Peer Assessment): Các nhóm di chuyển xung quanh lớp (Gallery Walk) để nhận xét bài của nhau dựa trên tiêu chí đã thống nhất.

• Đánh giá tập thể: Giáo viên nhận xét về tinh thần phối hợp của cả lớp thay vì chỉ phê bình cá nhân.

8.5. Lưu ý cho Giáo viên (Teacher’s Tips)

1. Hạn chế bục giảng: Giáo viên nên di chuyển liên tục trong vòng chữ U, ngồi xuống cùng tầm mắt với học sinh khi thảo luận.

2. Khích lệ sự im lặng: Nếu một nhóm quá trầm, hãy yêu cầu các nhóm khác đặt câu hỏi gợi mở cho nhóm đó thay vì giáo viên trực tiếp can thiệp.

3. Sử dụng ngôn ngữ “Chúng ta”: Luôn dùng các cụm từ như “Lớp chúng ta nghĩ sao?”, “Chúng ta đã đạt được gì?” để củng cố tư duy tập thể.

Kết luận

Class-centred teaching không phải là một xu hướng nhất thời mà là sự trở về với giá trị cốt lõi của giáo dục: Con người là sinh vật xã hội và chúng ta học tập tốt nhất khi ở trong một cộng đồng. Bằng cách lấy lớp học làm trung tâm, chúng ta không chỉ đào tạo ra những cá nhân có kiến thức, mà còn tạo ra những công dân biết hợp tác, thấu cảm và có trách nhiệm với cộng đồng.

Dù thế giới có thay đổi ra sao, những lớp học tràn đầy sự tương tác, nơi tiếng cười và những cuộc tranh luận không bao giờ dứt, sẽ luôn là nơi ươm mầm cho những tài năng và những nhân cách lớn. Giáo viên, với vai trò là người dẫn dắt, hãy mạnh dạn bước ra khỏi bục giảng truyền thống để hòa mình vào dòng chảy của lớp học, cùng các em học sinh kiến tạo nên những trải nghiệm giáo dục tuyệt vời nhất.

👉 Nếu bạn đang mong muốn nâng cao kỹ năng giảng dạy, đồng thời sở hữu chứng chỉ TESOL Quốc tế uy tín, hãy để ETP TESOL đồng hành. Chúng tôi không chỉ mang đến chương trình học chất lượng, mà còn là một cộng đồng giáo viên đầy nhiệt huyết – nơi bạn được học hỏi, kết nối và phát triển bền vững.

Hãy để ETP TESOL đồng hành cùng bạn trên hành trình chinh phục khoá học TESOL Quốc tế tại Việt Namvà khởi đầu sự nghiệp giảng dạy tiếng Anh chuyên nghiệp. Hãy liên hệ ngay hôm nay để được tư vấn chi tiết về chương trình học TESOL Quốc tế tại Việt Nam, lịch khai giảng và những ưu đãi đặc biệt đang áp dụng.

Bạn có thể tìm đọc thêm về ETP TESOL tại: ETP TESOL VỮNG BƯỚC SỰ NGHIỆP GIÁO VIÊN TIẾNG ANH

Tìm hiểu thêm

• Nhận ngay Ebook ETP TESOL TẶNG bạn
• 7 Ứng dụng Trí tuệ nhân tạo AI trong giáo dục
• [Thầy cô hỏi, ETP TESOL trả lời #4] Phương pháp hiệu quả để thúc đẩy động lực học tập cho học viên đi làm bận rộn?
• [Thầy cô hỏi, ETP TESOL trả lời #3] Làm thế nào để giáo viên có thể giúp học sinh tiếp thu kiến thức một cách nhanh chóng và nhớ lâu hơn?
• Chuyên mục “Thầy cô hỏi, ETP TESOL trả lời”