Cloze là gì? Tìm hiểu chi tiết về kỹ thuật Cloze Test trong giáo dục và ngôn ngữ học

Trong lĩnh vực giáo dục, đặc biệt là giảng dạy ngôn ngữ, thuật ngữ “Cloze” không còn xa lạ. Đây là một trong những công cụ đánh giá năng lực đọc hiểu và khả năng sử dụng ngôn ngữ linh hoạt nhất. Tuy nhiên, để hiểu sâu về bản chất, các biến thể và cách ứng dụng hiệu quả phương pháp này vào việc học tập không phải là điều ai cũng nắm rõ. Bài viết này sẽ phân tích toàn diện về Cloze, từ định nghĩa cơ bản đến những kỹ thuật chuyên sâu giúp bạn làm chủ phương pháp này.

1. Định nghĩa bài tập Cloze (Cloze Test) là gì?

Cloze (hay còn gọi là Cloze Test) là một bài tập kiểm tra khả năng ngôn ngữ, trong đó người học được cung cấp một đoạn văn có các từ bị xóa bỏ theo một quy luật nhất định. Nhiệm vụ của người học là điền những từ phù hợp vào các khoảng trống đó dựa trên ngữ cảnh toàn bài.

1.1. Nguồn gốc của thuật ngữ Cloze

Thuật ngữ “Cloze” bắt nguồn từ khái niệm “closure” trong tâm lý học Gestalt. Khái niệm này chỉ xu hướng của não bộ con người trong việc cố gắng hoàn thiện một hình ảnh hoặc một ý nghĩ chưa hoàn chỉnh dựa trên những manh mối xung quanh. Vào năm 1953, Wilson Taylor đã lần đầu tiên giới thiệu phương pháp này như một công cụ đo lường độ khó của văn bản và khả năng đọc hiểu của cá nhân.

1.2. Bản chất của kỹ thuật Cloze

Không giống như bài tập trắc nghiệm thông thường chỉ kiểm tra một điểm ngữ pháp duy nhất, Cloze đòi hỏi người học phải vận dụng tổng hợp kiến thức về từ vựng, ngữ pháp, cấu trúc câu và đặc biệt là khả năng suy luận logic dựa trên ngữ cảnh (context clues).

2. Phân loại các dạng bài tập Cloze phổ biến hiện nay

Tùy vào mục tiêu giảng dạy, Cloze được chia thành nhiều dạng khác nhau với độ khó từ cơ bản đến nâng cao.

2.1. Open Cloze (Cloze mở)

Đây là dạng bài tập thử thách nhất. Trong Open Cloze, các khoảng trống không có gợi ý về từ vựng. Người học phải tự tìm từ phù hợp nhất để điền vào. Dạng này thường xuất hiện trong các kỳ thi tiếng Anh quốc tế như FCE, CAE hoặc CPE của Cambridge.

2.2. Multiple Choice Cloze (Cloze trắc nghiệm)

Mỗi khoảng trống sẽ đi kèm với 4 hoặc 5 lựa chọn (A, B, C, D). Dạng bài này thường tập trung vào việc phân biệt các từ đồng nghĩa, collocations (các từ hay đi kèm với nhau) hoặc phrasal verbs. Nó yêu cầu sự tinh tế trong việc hiểu nghĩa của từ trong từng trường hợp cụ thể.

2.3. C-Test (Một biến thể của Cloze)

Trong C-Test, thay vì xóa toàn bộ một từ, người ta chỉ xóa một nửa của mỗi từ (thường là từ từ thứ hai trở đi trong đoạn văn). Ví dụ: “Th.. bo.. is rea…. a bo..” (The boy is reading a book). Dạng này giúp kiểm tra khả năng nhận diện mặt chữ và cấu trúc từ vựng nhanh chóng.

2.4. Banked Cloze (Cloze có danh sách từ cho trước)

Người học được cung cấp một danh sách các từ (thường số lượng từ nhiều hơn số khoảng trống). Nhiệm vụ là chọn từ phù hợp trong danh sách để điền vào đoạn văn. Đây là dạng bài thường thấy trong các đề thi THPT Quốc gia hoặc các chứng chỉ tiếng Anh cơ bản.

3. Lợi ích vượt trội của phương pháp Cloze trong việc học ngôn ngữ

Tại sao các chuyên gia giáo dục lại ưu tiên sử dụng Cloze Test thay vì các dạng bài tập truyền thống khác?

3.1. Phát triển khả năng tư duy theo ngữ cảnh

Cloze buộc não bộ phải quét qua toàn bộ đoạn văn để tìm mối liên hệ giữa các câu. Người học không thể điền đúng nếu chỉ nhìn vào một câu đơn lẻ. Điều này rèn luyện thói quen đọc hiểu sâu (deep reading).

3.2. Củng cố kiến thức ngữ pháp và từ vựng một cách tự nhiên

Thay vì học thuộc lòng bảng động từ bất quy tắc, Cloze giúp người học thấy được cách các từ loại (danh từ, động từ, tính từ) tương tác với nhau trong một văn bản thực tế. Người học sẽ hiểu rõ hơn về vị trí của từ và các cấu trúc câu phức tạp.

3.3. Đánh giá chính xác năng lực ngôn ngữ thực tế

Nghiên cứu chỉ ra rằng kết quả bài thi Cloze có độ tương quan rất cao với trình độ ngôn ngữ tổng thể của một cá nhân. Nó phản ánh khả năng “cảm nhận” ngôn ngữ (language intuition) – một yếu tố then chốt để giao tiếp tự nhiên như người bản xứ.

4. Cách xây dựng một bài tập Cloze chuyên nghiệp

Nếu bạn là giáo viên hoặc người tự học, việc biết cách tạo ra một bài tập Cloze chuẩn sẽ giúp ích rất nhiều cho quá trình rèn luyện.

4.1. Lựa chọn văn bản phù hợp

Văn bản được chọn phải có độ khó tương đương với trình độ của người học. Nếu văn bản quá khó, người học sẽ nản lòng; nếu quá dễ, bài tập sẽ mất đi giá trị thử thách tư duy.

4.2. Quy luật xóa từ (Deletion Ratio)

Thông thường, các chuyên gia sử dụng quy luật “mỗi từ thứ n” (thường là từ thứ 5, 7 hoặc 9). Tuy nhiên, phương pháp “xóa từ có chọn lọc” (selective deletion) thường mang lại hiệu quả sư phạm cao hơn khi giáo viên chủ động xóa những từ tập trung vào một chủ điểm kiến thức nhất định như giới từ hoặc liên từ.

4.3. Đảm bảo tính duy nhất của đáp án

Một bài Cloze tốt nên có đáp án rõ ràng dựa trên ngữ cảnh. Nếu một khoảng trống có quá nhiều từ khác nhau có thể điền vào mà không làm thay đổi nghĩa hoặc cấu trúc, bài tập đó cần được điều chỉnh lại để tránh gây tranh cãi.

5. Chiến thuật làm bài Cloze Test đạt điểm cao

Để chinh phục các bài tập Cloze, đặc biệt là trong các kỳ thi áp lực, bạn cần có những chiến thuật thông minh.

5.1. Đọc lướt toàn văn bản (Skimming)

Trước khi bắt tay vào điền, hãy đọc toàn bộ đoạn văn từ đầu đến cuối một lần. Mục đích là để nắm được nội dung chính, tông giọng của tác giả và thì (tense) chủ đạo của bài viết.

5.2. Phân tích loại từ cần điền

Tại mỗi khoảng trống, hãy tự hỏi: “Vị trí này cần danh từ, động từ hay tính từ?”. Ví dụ, nếu sau khoảng trống là một danh từ, khả năng cao chỗ trống đó cần một tính từ hoặc mạo từ.

5.3. Chú ý đến các liên từ và từ nối

Những từ như “however”, “therefore”, “although” là những manh mối vàng. chúng giúp bạn xác định mối quan hệ tương phản hay nguyên nhân – kết quả giữa các vế câu, từ đó tìm ra từ phù hợp.

5.4. Kiểm tra lại sự hòa hợp (Agreement)

Sau khi điền xong, hãy đọc lại một lần nữa để kiểm tra sự hòa hợp giữa chủ ngữ và động từ, giữa số ít và số nhiều. Đôi khi từ bạn chọn đúng về nghĩa nhưng lại sai về chia động từ.

6. Ứng dụng Cloze trong phần mềm và công nghệ giáo dục

Ngày nay, với sự hỗ trợ của AI và các ứng dụng học tập, Cloze đã trở nên sinh động hơn bao giờ hết.

6.1. Sử dụng Flashcards dạng Cloze Deletion (Anki)

Anki là một ứng dụng nổi tiếng sử dụng kỹ thuật lặp lại ngắt quãng (Spaced Repetition). Tính năng “Cloze Deletion” trong Anki cho phép người học ẩn một phần kiến thức trong câu. Đây là cách cực kỳ hiệu quả để ghi nhớ các định nghĩa dài hoặc các cấu trúc câu khó.

6.2. Các trang web tạo Cloze tự động

Hiện nay có nhiều công cụ trực tuyến cho phép giáo viên dán một đoạn văn vào và hệ thống sẽ tự động tạo ra các khoảng trống theo yêu cầu. Điều này giúp tiết kiệm thời gian và tạo ra nguồn học liệu phong phú cho học sinh.

6.3. Cloze trong các bài thi trực tuyến

Hệ thống học tập (LMS) như Moodle hay Canvas đều tích hợp dạng câu hỏi Cloze, cho phép phản hồi kết quả ngay lập tức và giải thích chi tiết đáp án, giúp người học tự rút kinh nghiệm nhanh chóng.

7. Những lưu ý quan trọng khi sử dụng phương pháp Cloze

Mặc dù rất hiệu quả, nhưng Cloze cũng cần được sử dụng một cách hợp lý để tránh những hạn chế nhất định.

7.1. Tránh gây quá tải nhận thức

Việc xóa quá nhiều từ trong một đoạn văn ngắn (tỷ lệ xóa quá dày) sẽ khiến văn bản trở nên rời rạc, mất đi ngữ cảnh hỗ trợ, từ đó làm bài tập trở thành một cuộc đánh đố may rủi thay vì kiểm tra kiến thức.

7.2. Kết hợp với các dạng bài tập khác

Cloze nên được kết hợp với các bài tập viết luận hoặc nói để đảm bảo người học không chỉ giỏi “điền vào chỗ trống” mà còn có khả năng sản sinh ngôn ngữ (productive skills) một cách chủ động.

7.3. Đa dạng hóa nguồn văn bản

Đừng chỉ sử dụng các đoạn văn học thuật khô khan. Hãy thử nghiệm với lời bài hát, đoạn hội thoại phim hoặc tin tức thời sự để tăng thêm hứng thú và tính thực tế cho người học.

8. Tương lai của kỹ thuật Cloze trong giảng dạy ngoại ngữ

Với sự phát triển của xử lý ngôn ngữ tự nhiên (NLP), kỹ thuật Cloze đang tiến hóa thành các dạng tương tác thông minh hơn. AI có thể đánh giá các đáp án gần đúng của người học và đưa ra gợi ý gợi mở thay vì chỉ chấm đúng/sai. Điều này biến Cloze từ một bài kiểm tra tĩnh thành một cuộc đối thoại học thuật động giữa người học và máy tính.

9. Cơ sở tâm lý học thần kinh đằng sau phương pháp Cloze

Việc hiểu tại sao não bộ lại phản ứng tích cực với bài tập Cloze sẽ giúp người học và giáo viên tối ưu hóa quá trình tiếp nhận kiến thức.

9.1. Hiệu ứng “Kỳ vọng ngôn ngữ” (Linguistic Expectancy)

Khi chúng ta đọc một câu, não bộ không chỉ tiếp nhận từng từ một cách thụ động mà liên tục dự đoán từ tiếp theo dựa trên xác suất thống kê và kinh nghiệm sống. Cloze Test tận dụng cơ chế này để kích hoạt vùng ngôn ngữ trong não bộ, buộc các neuron thần kinh phải kết nối dữ liệu từ quá khứ (kiến thức đã học) với dữ liệu hiện tại (ngữ cảnh) để đưa ra dự đoán chính xác nhất.

9.2. Lý thuyết Schema và sự lấp đầy khoảng trống

Lý thuyết Schema cho rằng chúng ta hiểu thông tin mới dựa trên các cấu trúc kiến thức đã có sẵn trong đầu. Trong một bài Cloze về chủ đề “Môi trường”, não bộ sẽ tự động kích hoạt “Schema Môi trường” bao gồm các từ liên quan như pollution, global warming, recycle. Quá trình lấp đầy khoảng trống chính là quá trình so khớp giữa văn bản thực tế và “kho dữ liệu” trong trí nhớ dài hạn.

9.3. Giảm thiểu sự lo âu khi học ngoại ngữ

Mặc dù Cloze có độ thách thức cao, nhưng nó lại mang tính chất của một trò chơi giải đố (puzzle). Điều này giúp giảm bớt căng thẳng so với việc phải viết một đoạn văn dài từ đầu. Khi người học điền đúng một từ khó, não bộ sẽ tiết ra dopamine, tạo cảm giác thành tựu và thúc đẩy động lực học tập bền bỉ hơn.

10. Ứng dụng Cloze trong nghiên cứu khoa học và kiểm định chất lượng

Không chỉ dừng lại ở việc dạy học, kỹ thuật Cloze còn là một công cụ đo lường quan trọng trong nhiều lĩnh vực nghiên cứu khác.

10.1. Đo lường độ dễ đọc của văn bản (Readability)

Trong ngành xuất bản và truyền thông, Cloze được dùng để kiểm tra xem một cuốn sách hoặc một bản tin có quá khó đối với đối tượng độc giả mục tiêu hay không. Nếu một nhóm độc giả mẫu không thể điền đúng ít nhất 60% bài Cloze từ văn bản đó, văn bản được coi là quá khó và cần phải biên tập lại đơn giản hơn.

10.2. Đánh giá sự phát triển trí tuệ ở trẻ em

Các nhà tâm lý học giáo dục sử dụng các dạng bài Cloze hình ảnh hoặc Cloze kể chuyện để đánh giá khả năng liên kết logic và sự phát triển ngôn ngữ của trẻ em trong giai đoạn tiền tiểu học. Khả năng đoán được từ còn thiếu trong một câu chuyện cổ quen thuộc là dấu hiệu quan trọng của sự phát triển tư duy nhận thức.

10.3. Nghiên cứu về sự mất ngôn ngữ (Aphasia)

Trong y khoa, kỹ thuật Cloze hỗ trợ các bác sĩ trong việc chẩn đoán và điều trị cho những bệnh nhân bị tổn thương não dẫn đến mất khả năng ngôn ngữ. Bằng cách quan sát xem bệnh nhân gặp khó khăn ở loại từ nào khi làm bài Cloze (danh từ hay động từ), bác sĩ có thể xác định chính xác vùng não bị ảnh hưởng.

11. Các biến thể sáng tạo của Cloze để nâng cao kỹ năng Writing và Reading

Để tránh sự nhàm chán, bạn có thể biến tấu bài tập Cloze thành các hoạt động tương tác thú vị hơn.

11.1. Cloze đối thoại (Interactive Cloze)

Thay vì làm bài trên giấy, hai người học sẽ làm việc theo cặp. Một người đọc đoạn văn có khoảng trống, người kia lắng nghe và đưa ra từ gợi ý dựa trên sự hiểu biết của mình. Hoạt động này giúp rèn luyện đồng thời cả kỹ năng Nghe (Listening) và Nói (Speaking) trong một bối cảnh thực tế.

11.2. Kỹ thuật “Cloze ngược” để luyện viết (Reverse Cloze)

Thay vì điền từ vào chỗ trống, người học được cung cấp một danh sách các từ khóa quan trọng và một khung sườn văn bản. Nhiệm vụ của họ là phải tự viết các câu kết nối sao cho các từ khóa đó xuất hiện một cách tự nhiên và đúng ngữ pháp nhất. Đây là bước chuyển tiếp tuyệt vời từ kỹ năng Đọc sang kỹ năng Viết sáng tạo.

11.3. Cloze kết hợp hình ảnh (Visual Cloze)

Đối với các môn học mang tính chuyên ngành như Sinh học hay Địa lý, giáo viên có thể tạo các bài Cloze mà khoảng trống nằm ngay trên sơ đồ hoặc bản đồ. Ví dụ, điền tên các bộ phận của tế bào vào các ô trống chỉ dẫn trên hình vẽ. Cách tiếp cận này giúp ghi nhớ kiến thức trực quan một cách sâu sắc hơn.

12. Lộ trình tự luyện tập Cloze Test từ cơ bản đến chuyên gia

Nếu bạn đang ôn luyện cho các kỳ thi như IELTS, TOEFL hay SAT, hãy áp dụng lộ trình sau để đạt kết quả tối ưu.

12.1. Giai đoạn 1: Xây dựng nền tảng Collocation

Hầu hết các lỗi sai trong bài Cloze không đến từ việc không biết nghĩa của từ, mà đến từ việc không biết từ đó đi với giới từ nào. Hãy bắt đầu bằng việc học các cụm từ cố định. Ví dụ, thay vì chỉ học từ depend, hãy học cụm depend on.

12.2. Giai đoạn 2: Luyện tập với Multiple Choice Cloze

Hãy bắt đầu với các bài tập có lựa chọn để làm quen với việc phân biệt các sắc thái nghĩa (nuances) của từ. Ví dụ, phân biệt khi nào dùng include, khi nào dùng contain hay consist of.

12.3. Giai đoạn 3: Chinh phục Open Cloze

Khi đã tự tin, hãy chuyển sang các bài Cloze không có gợi ý. Đây là lúc bạn cần vận dụng tối đa kiến thức về ngữ pháp cấu trúc (functional grammar) như mạo từ, đại từ quan hệ và các từ nối phức tạp.

Kết luận

Cloze không đơn thuần chỉ là bài tập “điền vào chỗ trống”. Nó là một nghệ thuật vận dụng tư duy logic và sự nhạy bén ngôn ngữ để khôi phục lại sự trọn vẹn của một thông điệp. Cho dù bạn là một học sinh đang ôn luyện cho các kỳ thi lớn, hay một giáo viên đang tìm kiếm phương pháp đổi mới lớp học, việc hiểu và vận dụng thành thạo Cloze sẽ mang lại những đột phá bất ngờ trong hiệu quả dạy và học.

Hy vọng qua bài viết này, bạn đã có cái nhìn sâu sắc và toàn diện nhất về “Cloze là gì” cũng như cách thức để làm chủ kỹ thuật này trong lộ trình chinh phục ngôn ngữ của mình.

👉 Nếu bạn đang mong muốn nâng cao kỹ năng giảng dạy, đồng thời sở hữu chứng chỉ TESOL Quốc tế uy tín, hãy để ETP TESOL đồng hành. Chúng tôi không chỉ mang đến chương trình học chất lượng, mà còn là một cộng đồng giáo viên đầy nhiệt huyết – nơi bạn được học hỏi, kết nối và phát triển bền vững.

Hãy để ETP TESOL đồng hành cùng bạn trên hành trình chinh phục khoá học TESOL Quốc tế tại Việt Namvà khởi đầu sự nghiệp giảng dạy tiếng Anh chuyên nghiệp. Hãy liên hệ ngay hôm nay để được tư vấn chi tiết về chương trình học TESOL Quốc tế tại Việt Nam, lịch khai giảng và những ưu đãi đặc biệt đang áp dụng.

Bạn có thể tìm đọc thêm về ETP TESOL tại: ETP TESOL VỮNG BƯỚC SỰ NGHIỆP GIÁO VIÊN TIẾNG ANH

Tìm hiểu thêm

• Nhận ngay Ebook ETP TESOL TẶNG bạn
• 7 Ứng dụng Trí tuệ nhân tạo AI trong giáo dục
• [Thầy cô hỏi, ETP TESOL trả lời #4] Phương pháp hiệu quả để thúc đẩy động lực học tập cho học viên đi làm bận rộn?
• [Thầy cô hỏi, ETP TESOL trả lời #3] Làm thế nào để giáo viên có thể giúp học sinh tiếp thu kiến thức một cách nhanh chóng và nhớ lâu hơn?
• Chuyên mục “Thầy cô hỏi, ETP TESOL trả lời”